Forest Whitaker werd geboren in 1961 in Longview Texas maar groeide op in Los Angeles. Hij studeerde aan de California State Polytechnic University in Pomona en de University of Southern California in Los Angels waar hij muziek studeerde. Aanvankelijk wou hij dus muzikant worden maar hij kwam uiteindelijk in de filmwereld terecht. Nadat hij te zien was op de toneelplanken van zowel Londen als in de Verenigde Staten was zijn eerste filmrol die van een bodyguard in Tag: The Assassination Game waarna hij met Fast Times at Ridgemont High in beter gezelschap was: Nicolas Cage, Jennifer Jason Leigh, Sean Penn en Eric Stoltz zijn maar enkele van de grote namen die ook te zien zijn in de film.

Forest Whitaker liet zich opmerken als de tweehandige biljartspeler die de tegenstrever is van Paul Newman in The Color of Money (1986). Hij was ook te zien in Bird, een biografische film van Clint Eastwood uit 1988 rond jazz-saxofonist legende Charlie Parker, een rol waarvoor Whitaker de Prijs voor Beste acteur won op het Filmfestival van Cannes. Zijn jongere broer Damon was overigens in diezelfde film te zien als hetzelfde personage maar dan op jonge leeftijd. Een andere film die het vermelden waard is: The Crying Game van Neil Jordan natuurlijk waarin Whitaker de rol vertolkt van Jody, een Britse soldaat die wordt ontvoerd en verliefd wordt op een travestiet.

De acteur kreeg na verloop van tijd ook interesse in het regie-werk en zette zijn eerste regie-stappen met het maken van videoclips waarna langspeelfilms volgden: de HBO-film Strapped (1993) werd zijn regiedebuut maar ook bij First Daughter met Katie Holmes, Waiting to Exhale en Hope Floats met Sandra Bullock stond Forest Whitaker achter de camera.

In 2005 sloeg hij het publiek op het Internationale Filmfestival van Toronto met maar liefst drie films (!) om de oren: de donkere thriller A Little Trip to Heaven met Julia Stiles, de subversieve en complexe prent Mary met Matthew Modine en natuurlijk American Gun met Donald Sutherland waar Whitaker een tijd later nog een Independent Spirit Award voor kreeg.

In 2007 kreeg Forest Whitaker een Academy Award, een Golden Globe en een Screen Actors Guild Award én een BAFTA voor zijn rol van Idi Amin in The Last King of Scotland.

Maar voor alle films was er, ook al zoals de meesten, een stevig luikje toneelwerk: het was Sir Jon Gielgud die ervoor zorgde dat Whitaker zich destijds inschreef voor de toneelopleiding aan de Universiteit van Californië - Berkeley.

Whitaker heeft het medium film soms ook gebruikt om in te spelen op het geweten van de kijkers en/of om het publiek wakker te schudden rond een bepaalde problematiek: zo stond hij in voor de productie van de documentaire Kassim The Dream, het indrukwekkende verhaal van een Ugandese kindsoldaat die het tot wereldkampioen boksen bracht. Rising from Ashes, een film waarin de overlevenden van de genocide in Ruanda centraal staan is een ander voorbeeld.
Zijn aandacht voor de kindsoldaten bracht hem ook enkele prijzen op: de 'Cinema for Peace Award' bijvoorbeeld die hij kreeg in 2007, zes jaar nadat hij de 'Humanitas Prize' in ontvangst nam.

Net zoals de meeste acteurs heeft Whitaker ook een luikje tv-werk : zo was hij niet alleen te zien in The Shield maar ook in ER waarvoor hij trouwens genomineerd werd voor een Emmy.

Soms moet je het ook (enkel met) de stem doen van de acteur: in Where the Wild Things Are bijvoorbeeld van Spike Jonze.

Forest Whitaker is de oprichter van de PeaceEarth Foundation en werd in 2011 benoemd tot Goodwill Ambassador for Peace en Reconciliation bij de UNESCO.