Wie denkt aan films die wereldwijd honderd miljoen dollar opbrengen, is geneigd halt te houden bij commerciële blockbusters die uitpuilen van CGI-effecten, grove grappen en andere brood en spelen voor het grote publiek. De kans dat je daarbij aan een intimistisch en klein Brits drama denkt over een bejaarde vrouw die op zoek gaat naar haar zoon is eerder aan de kleine kant. En toch mag “Philomena” zich tot de club rekenen met films die wereldwijd de nog steeds gouden kaap van honderd miljoen bioscoopopbrengst hebben overschreden. Of hoe een film soms even goed gedijt met positieve aanbevelingen van tevreden kijkers dan met een dure marketingcampagne. Al helpt een beetje (religieuze) controverse natuurlijk ook altijd.

“Philomena” is geregisseerd door de Brit Stephen Frears, een man die de bal af en toe misslaat met zijn opvallend minimalistische stijl. Als hij in form is, blijft de kans op cinematografisch geknetter echter meer dan reëel. Voor wie de Frears-draad even kwijt is: juichen mag je doen bij titels als “The Hit”, “Dangerous Liaisons”, “The Grifters” en “Tamara Drewe”, meer voorbehoud is nodig bij onder andere “Prick Up Your Ears”, “Accidental Hero” en “The Hi-Lo Country”. Zeven titels die slechts een fractie omkaderen van ’s mans omvangrijke oeuvre dat eveneens heel wat televisieproducties omvat. Frappant is in elk geval dat hij zowel zijn draai vindt in anonieme arthousetitels als in grootschalige Hollywoodproducties. Momenteel is hij zelfs aan het werk aan een Lance Armstrong-biopic, met Ben Forster in de titelrol. Frears is dus duidelijk niet voor een genregat te vangen.

Voor alle duidelijkheid: ditmaal is Frears in bloedvorm en het resultaat is het voor vuurwerk in de filmstratosfeer zorgende “Philomena”. Dat is niet de verdienste van Frears alleen: ook het mooie samenspel tussen Judi Dench en Steve Coogan zit daar voor veel tussen. Raskomiek Steve Coogan schreef trouwens mee aan het scenario, en mocht daarvoor op het voorbije festival van Venetië het podium beklimmen om de prijs voor beste scenario in ontvangst te nemen.

“Philomena” is gebaseerd op het boek 'The Lost Child Of Philomena Lee' van voormalig BBC-journalist en Labour-medewerker Martin Sixsmith. Daarin beschrijft hij de zoektocht die hij in 2004 ondernam met de Ierse bejaarde dame Philomena Lee. Als ongewenst zwangere tiener verbleef zij in de jaren vijftig verplicht in een klooster in Roscrea. De nonnen die de leiding hadden over het klooster hielden haar van haar kind gescheiden om het later aan de meestbiedende te verkopen. Al die tijd wou Philomena weten waar haar zoon was en welk leven hij leidde. De nonnen van Roscrea wilden haar echter niet verder helpen, en de hulp van journalist Sixsmith was meer dan wenselijk. Ook hij krijgt aanvankelijk het deksel op de neus, maar dankzij zijn (politieke) connecties kan hij achterhalen dat Philomena’s zoon werd geadopteerd/gekocht door een Amerikaans koppel.

“Philomena” werkt zowel als aanklacht tegen rigide en verborgen katholieke praktijken die niet meteen de beste reclame zijn voor de Naam van de Vader en de Zoon, en als een als road movie neergezette karakterstudie met twee heerlijk neergezette tegenpolen aan het stuur. Frears filmt op zijn bekende bedeesde manier, en hij doet dat - net als een boekschrijvende Jeroen Brouwers - goed: “Philomena” moet het niet hebben van regiematige tierlantijntjes, en haalt de kracht uit het verhaal en de invulling daarvan. De film blijft trouwens actueel: een paar weken terug lazen we in de media hoe in het Ierse gehucht Tuam zo’n achthonderd kinderlijkjes werden gevonden vlak bij een door nonnen gerund opvangtehuis voor ongehuwde moeders. De overleden kinderen waren zonder grafsteen ter herdenking begraven/gedumpt op een plaats waar niemand weet van had. Of hoe Philomena’s verhaal niet alleen dat van haarzelf, maar eveneens van vele andere vrouwen is.

Mocht het niet echt gebeurd zijn, dan zouden sommige details en toevalligheden trouwens moeilijk te geloven zijn. Op een handvol dichterlijke vrijheden na blijkt alles echter vrij accuraat te zijn. Of toch minstens zo in elkaar gevlochten dat de waarheid zowel werkt als fictie en als non-fictie. Zij het met een opvallende nadruk op het 'crowd pleaser'-aspect. Wat niet wil zeggen dat Frears de waarheid uit de weg gaat: zo is er naast de katholieke controverse nog een flinke sneer naar politieke schijnheiligheid in “Philomena” ingebouwd, iets waar we uit spoilervrije overwegingen verder het zwijgen toe doen. “Philomena” is wars van alle aanklachten en vingerwijzingen in de eerste plaats een ontroerend mooi kleinood, waarin de spreekwoordelijke lach en traan elkaar passievol omarmen. Eerder dit jaar te nuttigen in een plucherijke omgeving in jouw buurt en nu gewoon binnen de contouren van de thuisbioscoop: laat het smaken.

Tijd reserveren voor eventuele aanvullende achtergrondinfo hoeft niet: de Beneluxversie is zo vanilla als maar kan zijn. Of cybernonnen hiervoor verantwoordelijk zijn, hebben we niet kunnen achterhalen.