Het gebeurt maar zelden dat wij geéntrigeerd raken door de poster van een film. In de meeste gevallen is de affiche van een langspeelfilm maar een fractie van de prent zelf wanneer het op creativiteit of klasse aankomt. Die van Crash is een uitzondering. Hij geeft maar weinig prijs en is tegelijkertijd suggestief en weinig onthullend. Eigenlijk is het een (bewerkt) shot van het absolute hoogtepunt in deze nieuwste film van Paul Haggis. Maar daarover straks meer. Het verhaal van Crash is gebaseerd op een persoonlijke carjack-ervaring van Paul Haggis zelf. jaren geleden werd hij zelf het slachtoffer van zo'n brutaal misdrijf toen hij een videotheek verliet. Hij ging naar huis, liet alle sloten vervangen en stelde zich de vraag wie de twee verdachten nu eigenlijk wel waren. Hoe lang ze elkaar al kenden, wat ze deden in hun vrije tijd,... Het was alvast een prima vertrekpunt voor één van de beste scenario's van het afgelopen jaar. In een film die Haggis heeft opgedragen aan Anita Addison, een filmmaker wiens leven werd overschaduwd door racisme.

Peter en Anthony, twee Afro-Amerikanen die wat rondhangen op Westwood hebben hun zinnen gezet op een Lincoln Navigator, een imosante auto van het Jeep-type.De auto wordt gecarjackt en de twee laten een aangeslagen Jean (Sandra Bullock) en haar echtgenoot Rick Cabot (een Procureur/Openbaar Aanklager) achter...Twee mannen hebben een verkeersongeval en rijden een Aziaat overhoop, de man wordt zwaargewond uit de auto gesmeten, gedumpt zeg maar, voor de ingang van een ziekenhuis.Een Lincoln Navigator wordt in Studio City door de Politie van Los Angeles aan de kant gezet en gecontroleerd.Het duo aan boord beantwoordt weliswaar niet aan de persoonbeschrijving van de twee mannen die gewapenderhand een auto stalen maar politieman Ryan (Matt Dillon) gaat bij het controleren, fouilleren en aanspreken van de twee niet-blanken wel ver, héél ver.Te ver.Rechercheur Graham Waters (Don Cheadle) onderzoekt met zijn partner Ria (Jennifer Esposito) een moord in L.A. waar buiten aan een drankzaak de ene (undercover) politieman een ander/collega heeft afgemaakt.Uit zelfverdediging zo lijkt het.Bij een wapenhandelaar koopt de Iraanse immigrant Farhad (Shaun Toub), vergezeld van zijn dochter Dori, een vuurwapen.Hij wil op die manier zijn winkeltje dat hij heeft opgestart dat in de buurt ligt, verdedigen tegen overvallers en ander gespuis.De vonk tussen koper en verkoper slaat verkeerd over en het is Dori die de koop-verkoop transactie nog net kan afronden.Een slotenmaker die de toegangsdeur van de winkel voorziet van een nieuw slot laat Farhad weten dat het slot niet deugt.Het is de volledige deur die niet goed genoeg meer is en aan vervanging toe is zegt hij.Tot ongenoegen van de man die naar de States is gekomen om een nieuw leven op te bouwen.

Tot zover enkele puzzel-stukjes uit Crash. Alhoewel, puzzel... Crash is geen raadseltje, het zijn (en vergeef ons de oneerbiedige en simplistische omschrijving...) allemaal losse stukjes die op één of andere manier met elkaar verband houden. De personages en gebeurtenissen hebben één of meerdere raakpunten met andere personen en dingen die gebeuren. Klinkt ingewikkeld maar het is een zalige filmervaring voor wie nog eens iets wil zien dat uit de band springt of zich eens bijzonder positief wil laten verrassen. De opbouw van Crash is noodzakelijk en veelbelovend. Die doet vermoeden dat er bijzonder sterke filmpiekjes in de maak zijn. En die komen er ook, kort na de vertederende, hartveroverende scéne waarin een vader zijn bijzonder schattig dochtertje probeert van haar angst(en) af te helpen met een verzonnen (en ook al sterk) verhaaltje. Die waarin Matt Dillon opnieuw oog in oog staat met een dame die hij op een eerder tijdstip en op een foute manier had leren kennen : bere-sterk. En die waarin een carjacker wordt tot stilstand gebracht door de Politie en wat hierop volgt : van een hoog niveau. Maar hét hoogtepunt van Crash is toch wel wat volgt op de thuiskomst van de slotenmaker die nog niet had opgemerkt dat iemand hem thuis opwachtte. Ongemeen sterk en van een zelden geziene klasse. Een vernuftig scenario en filmmomenten om te koesteren dus, het is al mee dan voldoende en veel meer dan we gewoon zijn. En toch gaat Crash nog een flink stuk verder. En breder. Want bovenop de slimme manier waarop Paul Haggis (die ook het verhaal schreef) de script-touwtjes aan elkaar wist te kopen raakt men ook nog dingen aan als corruptie, racisme, xenofobie, machtsmisbruik,... Onthoud dus de naam. Paul Haggis (overigens ook producent en scenarist van Million Dollar Baby !). Maar zeker ook de film. Crash, genoteerd in onze Top 10 van 2005.