Joan Allen werd geboren op 20 augustus 1956 en groeide op in Rochelle in Illinois. Als kind was ze bijzonder verlegen en probeerde zich al op jonge leeftijd aan te sluiten bij de ‘cheerleaders’. Maar dat lukte niet (!) waarna ze besloot om zich te gaan concentreren op acteren.

Aan de ‘Eastern Illinois University’ leerde ze John Malkovich kennen en samen met hem en Gary Sinise sloot ze zich aan bij het de befaamde ‘Steppenwolf Theater Company’ in Chicago. Het kostte allemaal handenvol geld waardoor Joan Allen genoodzaakt was om in het begin van haar carrière gedurende zeven jaar (!) te werken als secretaresse.

In 1987 maakte Joan Allen dan haar opwachting in het Broadway-/toneel-circuit met het stuk “Burn This !” van Lanford Wilson met daarin ook, jawel… John Malkovich. Met succes, want ze kreeg er prompt een Tony Award voor. Later kreeg ze ook nog een Tony nominatie voor haar rol in “The Heidi Chronicles”. Ander (niet-Broadway) toneelwerk was er ondermeer met “The Marriage of Bette & Boo” (waarvoor ze een Obie Award kreeg), “And a Nightingale Sang”, “Reckless” en “Of Mice And Men”.
Joan Allen was ook te zien in een aantal TV-films waarvan “The Mists of Avalon” met Anjelica Huston en Julianna Margulies één van de belangrijkste was, en daar heeft de Emmy-nominatie die ze kreeg voor haar rol natuurlijk heel wat mee te maken.

Joan Allen maakte haar langspeelfilmdebuut in “Compromising Positions” maar het was haar rol van Pat Nixon in Oliver Stone’s “Nixon” (1995) waarmee ze de filmwereld imponeerde en er bovendien een Oscar nominatie voor Beste Actrice in een Bijrol voor kreeg. Het overkwam Allen kort hierna nog eens, dan voor haar rol in “The Crucible”.

Andere films met Joan Allen waren ondermeer “Face/Off” met John Travolta en Nicolas Cage, “Pleasantville”, “The Bourne Supremacy”, “The Bourne Ultimatum”, “The Contender” met Russell Crowe (o.m. Golden Globe-nominatie én 3e Oscar-nominatie !), “The Notebook”, “The Upside of Anger” met Kevin Costner, “Death Race”,… In “Hachiko : A Dog’s Story” zal ze te zien zijn aan de zijde van Richard Gere.

Joan Allen is een actrice die niet zomaar de dingen doet wat Hollywood van grote filmsterren verwacht. Bewust, want toen haar hierover een vraag werd gesteld in een interview antwoordde ze “Ik hou van mijn werk. Maar gezien worden op de belangrijkste feestjes en het Hollywood spel spelen is nooit mijn ding geweest, en ik verlang er ook niet naar om het te leren…”.
Joan Allen woont in New York City samen met haar dochter Sadie.