“Het zijn geen winters meer zoals vroeger”, durft de derde leeftijd van tegenwoordig al eens verzuchten. Afgaand op het in Oorlogswinter vertelde verhaal is dat misschien maar goed ook. Zoals de titel al aangeeft is dit immers geen frivole komedie, maar een bittere kijk op de bezetting van de lage landen door ‘den Duits’. Een aanpak die wel degelijk zijn publiek vond in de bioscoop, zeker in Nederland waar ruim 800.000 mensen de film gingen bekijken. Daar zit natuurlijk ook het bronmateriaal voor iets tussen: de met een Gouden Griffel bekroonde jeugdroman van Jan Terlouw uit 1972 gaat al een paar generaties mee als verplicht leesvoer. De film scoorde dus zowel goed bij het jonge volkje, bij in jeugdsentiment gehulde dertigers en veertigers als bij iedereen die de atrociteiten van de tweede wereldoorlog niet wil of kan vergeten.

Ergens in een wit besneeuwd dorp in de Nederlandse Veluwe, tijdens de laatste winter van het laatste jaar van Wereldoorlog II. De vijftienjarige Michiel van Beusekom (debutant Martijn Lakemeier) heeft samen met zijn moeder en zus (die allebei in het lokale ziekenhuis werken) en zijn vader (de burgemeester van het dorp) schijnbaar weinig te vrezen van de ‘bevriende’ Duitsers die hun dorp bezetten. Pa van Beusekom doet er immers alles aan om de kelk in het midden te houden en er voor te zorgen dat hij de oorlogsvijand niet tegen de borst stoot, zelfs als hij daarvoor dixit Michiel moet slijmen met de Duitsers. Wanneer een RAF-vliegtuig neerstort in de bossen van het dorp, ervaart Michiel plots hoe ‘spannend’ een oorlog kan zijn. Hij ontdekt de schuilplaats van de gewonde Britse piloot, en besluit hem te helpen ontsnappen naar het veilige Zwolle. Een heroïsche daad, maar niet zo eenvoudig uit te voeren voor een vijftienjarige. Zeker omdat Michiel niet weet of hij wel iedereen kan vertrouwen en ook omdat de Duitsers stelselmatig de bossen uitkammen op zoek naar de vluchteling…

Oorlogswinter stelt geenszins teleur als spannende jongenscinema. De openingsscène is een sterk staaltje cinema dat ook in een film ‘voor volwassenen’ niet zou misstaan. Maar de film (en het boek) richten zich in de eerste plaats tot de niche die gelabeld staat als de ‘jong volwassenen’. Daarmee past de film ook netjes in de traditie van aantrekkelijke Nederlandse jeugdfilms met cross-overpotentieel voor alle leeftijden. Iedereen die is opgegroeid met het oeuvre van Karst Van Der Meulen weet die klepel vast nog hangen. Toch is Oorlogswinter niet constant een hoogvlieger. Regisseur Martin Koolhoven vertelt het verhaal te vaak met heel brede verhaallagen. Op een bepaald moment biedt de familie van Beusekom onderdak aan een tante en een nichtje, maar later komen die personages niet meer aan bod. Wat meteen het nut van die ene expositiescène oproept. Sommige actiescènes zijn dan weer te braafjes op maat van jeugdige kijkers die zonder hartaanval terug naar huis willen (zie de scène met de paardenkoets). Twee cruciale executiescènes volgen dan weer heel klassiek de gangbare regeltjes van het emotioneel filmmaken, tot aan de slowmotioncrescendo toe. En net omdat het scenario grotendeels met de grove borstel doorheen de meeste karakteriseringen gaat, is ook de twist in het laatste halfuur niet echt een verrassing.

Er mag dan genoeg op of aan te merken zijn aan Oorlogswinter, het is en blijft een film die zich niet zomaar op de banale hoop der vergetelheid laat werpen. Regisseur Koolhoven filmt alles immers heel mooi en sfeervol witter dan wit: voornamelijk opgenomen in Litouwen (met echte sneeuw) of in Nederland (met digitale- of kunstsneeuw) is dit een film die je best bekijkt met warme chocolademelk, een dikke sjaal en een scherp afgestelde ACME sneeuwbalmachine binnen handbereik.

Verdeler Video Film Express eert de film alvast met een uitstekende release. De kartonnen verpakking met lithografieachtige opdruk is heel mooi, en herbergt maar liefst drie schijfjes. Een met de film, een met een karrenvracht extra’s en daarnaast nog een cd met daarop de originele soundtrack uitgevoerd door componist Pino Donaggio en het Bulgaarse Symfonisch Orkest. De drie disc release is onberispelijk verzorgd. Zelfs al is dit een Nederlandse film, er is Nederlandstalige ondertiteling voorzien voor de doven en slechthorenden, al kan je er voor opteren enkel de Duitstalige dialogen te laten ondertitelen. Ook aan de blinden en slechtzienden is gedacht met een audiospoor waarin wordt verteld wat op het scherm te zien is. Als (extra) service kan dit tellen!

Behalve de commentaartrack van regisseur Koolhoven en monteur Job ter Burg staat alle achtergrondinformatie op de tweede schijf. De aftrap wordt gegeven door een making of van ruim een half uur. We krijgen onder meer te zien hoe de film is opgenomen, hoe Martin Koolhoven de film wou laten evolueren en waar de film en het boek van elkaar verschillen. Een boeiende en interessante extra. Die wordt aangevuld met extra interviews (o.a. met schrijver Jan Terlouw), al hebben die eerder een promotioneel dan informatief karakter. Regisseur Koolhoven komt nog eens ruim aan het woord in een aflevering van het tv-programma 'Het Gesprek'. Wie zijn honger naar achtergrondinformatie nog niet heeft kunnen stillen, kan nog terecht bij korte featurettes rond acteur Martijn Lakemeier, opnamebeelden van op de set of impressies van op talrijke premières in Nederland. In andere featurettes wordt dieper ingegaan op de stunts en op de visuele effecten (altijd boeiend om te zien hoe filmmagie wordt gecreëerd) en er zijn 13 verwijderde scènes, die je ook kan bekijken met commentaar van de regisseur die vertelt waarom ze de finale montage niet haalden. Een ander klapstuk op schijf 2 is de documentaire 'Hongerwinter' waarin dieper wordt ingegaan op de winterse omstandigheden waarin de Nederlandse bevolking moest zien te overleven tijdens de tweede wereldoorlog, dit alles doorspekt met authentieke archiefbeelden. Voeg daar nog de trailer, teasertrailer en een fotogalerij bij en je hebt een pakket die ruimschoots vier sterren verdient. En dan is er (zoals reeds geschreven) nog de originele soundtrack (goed voor ruim 39 minuten muziek) die in deze 3 disc special edition zit bijgevoegd. Een indrukwekkend pakket die van deze uitgave een must maakt voor iedereen met een sterke interesse in (de) tweede wereldoorlog(films).