“Transformers: Age Of Extinction” is momenteel de best bezochte film ooit in China. Op twee weken tijd harkte de prent daar ruim 210 miljoen dollar bij elkaar. Dat is meer dan in de States, waar de teller na twee weken op een daarom niet minder op een van de pot gerukt zijnde 175 miljoen stond. Deze Chinese volksverhuizing (naar verluidt de grootste sinds Eddy Wally zijn 'Baobei' op de natie losliet) is niet zo verwonderlijk als je weet dat de prent voor een fiks deel met Chinees geld werd gedraaid. Dat merk je op het scherm (Chinees product placement, een climax die zich afspeelt in Peking), en zal in het Chinese straat- en mediabeeld ook wel duidelijk geweest zijn. Wereldwijd stevent “Transformers 4” met andere woorden af op een recette van meer dan een miljard dollar: iets zegt ons dat we binnen twee à drie jaar nummertje vijf op het scherm gekwakt krijgen.

Michael Bay is eigenlijk zo’n beetje de Eddy Wally van Hollywood: niemand neemt hem serieus, maar hij blijft volle zalen trekken - al zijn er wegens ouderdom en gezondheidskwalen geen zalen meer te vullen bij 'The Voice Of Europe'. Wie dacht dat Bay – voor de vierde keer in het “Transformers”-regisseursgareel - bij het begin van wat een tweede trilogie moet worden voor een andere aanpak zou kiezen, is er aan voor de moeite. Het verdwijnen van Shia Labeouf uit de reeks zorgde alvast niet voor een verschuiving in toon. Bay blijft de dingen (inclusief het scenario) groots zien en grossiert opnieuw in kilometers bombast. Dat levert her en der een geslaagd moment op (hoe je het draait of keert, de visuele effecten blijven top), maar zijn grenzeloze grootheidswaanzin en volledig van subtiliteit gespaarde mokerhamertechniek levert jammer genoeg geen geslaagde cinema op. Voor kinderen en naar kerosine smachtende tieners blijft het waarschijnlijk de max, alleen maak je daarmee geen goede cinema. Bovendien laat Bay alles aanslepen tot twee uur en drie kwartier (!). En dat is verdraaid lang.

Voor alle duidelijkheid: het is niet de lengte die “Transformers: Age Of Extinction” nekt. Op zich is er niets mis met lange popcornfilms: kijk maar naar “Aliens” of “The Abyss” (en in mindere mate ook naar “Avatar”) van James Cameron: titels die – vooral in hun director’s cut – de drie uur benaderen, en constant boeiend blijven. Bay (en bij uitbreiding scenarist Ehren Kruger) hebben echter geen kaas gegeten van structuur: het hele zootje rammelt als een uit zijn hengsels hangend middeleeuws klapvenster, en hangt narratief als los zand aan elkaar. Ja, er is een begin, een midden en een alweer heel lange climax: helaas ontbreekt de urgentie om mee te leven met eender welk personage. En verwijzen naar opperwezens die vervolgens netjes worden opgespaard voor de volgende delen in de franchise brengt weinig tot geen sensationele zoden aan de dijk.

“Age Of Extinction” speelt zich vijf jaar af na “Dark Of The Moon”. Na een strijd die Chicago bijna van de aardbodem deed verdwijnen, zijn de Amerikaanse autoriteiten resoluut tegen buitenaardse wezens en worden alle nog resterende Autobots en Decepticons opgespoord en vernietigd. Er eentje verbergen is bij wet verboden. Om alle transformers te laten verdwijnen, riep de schimmige CIA-bons Attinger (Kelsey Grammer) operatie Cemetery Wind in het leven en werkt hij samen met de intergalactische premiejager Lockdown. Bovenaan het lijstje van in te rekenen Autobots staat uiteraard de met de noorderzon verdwenen lijkende Optimus Prime. De leider van de Autobots wordt toevallig gevonden door de ploeterende ingenieur/uitvinder Cade Yeager (Mark Wahlberg). Eens terug bij zijn positieven, roept Optimus de nog overblijvende Autobots samen, en die worden onmiddellijk op de hielen gezeten door het team van Attinger en Lockdown. Yeager kiest de zijde van de Autobots, vooral omdat hij nogal in zijn achterwerk is gebeten nadat één van Attingers mannen bijna zijn tienerdochter Tessa (Nicola “Bates Motel” Peltz) had neergeschoten. Ook Tessa’s vriend, racer Shane (Jack Reynor) slaat mee op de vlucht en bindt de strijd aan tegen Attinger. Een belangrijke sleutel in de zoektocht van Lockdown naar de Autobots blijkt in handen te zijn van Joshua Joyce (Stanley Tucci), de eigenaar van een bedrijf dat erin geslaagd is om zelf Transformers te produceren. En die zo zonder het zelf te weten Megatron terug tot leven laat komen: een extra obstakel voor Optimus Prime en zijn Autobots.

Dat Bay kickt op CGI-extravaganza’s is eens te meer duidelijk in de alweer ruim één uur durende climax, waarin deze keer grote delen van Peking tegen de vlakte gaan. Bay gooit ditmaal zelfs Dinobots (metalen dino’s) in de strijd, wat er de 'bayhem' enkel explosiever op maakt. Explosief is helaas geen synoniem voor goed. Bays neiging om infantiele scenariokronkels te behandelen als de Heilige Graal staat andermaal irrirant op het voorplan: ditmaal geen bemoeienissen tussen Shia LaBeouf en zijn ouders, maar een constant gemekker tussen Wahlberg en Peltz. Wahlberg wil immers niet dat zijn zeventienjarige dochter (niet toevallig uitgedost als een potentieel lingeriemodel) op het vrijerspad gaat, en dat zorgt voor heel wat dedain naar Jack Reynor toe, die – na de zoveelste ontploffing – toch Wahlbergs zegen krijgt om een koppel te vormen met zijn dochter. Deze totaal oninteressante en ongeloofwaardige karaktertekening is dus Bays idee van een stevige ruggengraat. En dat terwijl wij op de speelgoedmat al spannender Playmobilinteracties hebben gezien dan wat Bay en Kruger hier serveren. Stanley Tucci (precies op weg om een niche te creëren als comic relief in dure blockbusters – zie “Captain America: The First Avenger”, “Jack The Giant Slayer” en de “Hunger Games”-franchise) voelt zich iets beter in zijn vel, al kan hij natuurlijk maar zo lang hysterisch roepen tot de kruik barst.

En dan zijn er nog Bays regiekeuzes: overbodige slowmotion, ontelbaar veel close ups op wapperende Amerikaanse vlaggen en een geluidsmix waar je horendol van wordt. Zo krijgen we tijdens het geknok en getier van de climax plots een tenenkrommende emo-rockballad in de strot geduwd. Keuzes die perfect aantonen waarom “Transformers: Age Of Extinction” ontspoort tot een rommeltje met af een toe een lichtpunt. Of hoe Bays drang naar het willen afleveren van de grootste emmer popcorn vooral een indigestie oplevert. Meer dan ooit tijd om de bombast overboord te gooien en de volledige franchise te transformeren dus, of om er gewoon mee op te houden. Iets wat – gezien de buitensporige recettes in zowat het hele universum – nog niet meteen zal gebeuren. De meest succesvolle zomerblockbuster van 2014 zal in elk geval kwalitatief niet de beste zijn.