Menselijk leed blijft een dankbaar onderwerp voor filmmakers, ongeacht of die op exploitatie, platvloers sentiment of stevige ontroering mikken. “The Diving Bell And The Butterfly” hoort ontegensprekelijk in de derde categorie thuis. Het verhaal van Jean-Dominique Bauby is immers niet alleen tragisch en diepmenselijk, het is gelijktijdig een oproep om vooral intens van het eigen leven te genieten, daar niemand echt weet wat het lot in petto heeft. In dat opzicht is deze film een uitstekende kamergenoot van bv. “Mar Adentro”, een film waarvan de trailer niet zomaar toevallig op dit schijfje staat.

“The Diving Bell And The Butterfly” is volledig Frans gesproken en heeft als officiële titel “Le Scaphandre Et Le Papillon”, meteen ook de titel van het boek van Bauby waarop de film is gebaseerd. Jean-Dominique Bauby was een succesvol journalist en hoofdredacteur van het tijdschrift Elle toen in zijn drieënveertigste levensjaar het noodlot toesloeg. Na een beroerte moet hij verder zien te leven als slachtoffer van het ‘locked in-syndroom’: hij is zo goed als volledig verlamd, het enige lichaamsdeel dat hij nog kan bewegen is zijn linkeroog. Naast zijn beperkt zicht kan hij nog denken en voelen, maar hij kan niet meer praten of reageren op zijn familie, vrienden of artsen. Hij is dus met andere woorden lichamelijk verlamd, maar mentaal nog steeds volledig in orde. Gaandeweg leert hij communiceren met zijn linkerooglid. Een keer knipperen betekent ja, tweemaal nee. Het begin van een opmerkelijk verhaal, waarbij Bauby besloot om een boek te dicteren over zijn leven als locked-in-patiënt. Een medewerkster van de uitgeverij zit dagelijks aan zijn zij en leest hem het volledige alfabet voor. Wanneer Bauby de letter hoort van het woord dat hij wil zeggen, knippert hij met zijn oog. Zo werd het boek letter voor letter, woord voor woord geknipperd. Het duurde gemiddeld twee minuten per woord, en in totaal knipperde Bauby ongeveer tweehonderdduizend keer om zijn verhaal te vertellen. Een paar dagen na de publicatie van het boek in maart 1997 stierf Bauby aan de gevolgen van een longonsteking.

Dit opvallend verhaal laat zich niet zo gemakkelijk verfilmen. Het is immers een hele uitdaging om het verhaal te vertellen van een man in een ziekbed of rolstoel die enkel maar zijn linkeroog kan bewegen. Er is uiteraard de gedachtestem van Bauby die af en toe als voice over dient, en er zijn flashbacks, maar regisseur Julian Schnabel toont zich vooral in het eerste halfuur een inventief filmer. Tijdens de eerste scènes is het verhaal volledig gefilmd vanuit het oogpunt van Bauby die ontwaakt na twintig dagen coma. Als hij knippert zien we het beeld zwart worden, en we zien enkel maar artsen die hem vertellen wat zijn toestand is. Pas na verloop van tijd zien we Bauby voor de eerste keer voluit, en wordt het verhaal niet meer uitsluitend vanuit zijn blikveld vertelt.

Julian Schnabel is een beeldend kunstenaar die voor de derde keer een uitstapje maakt naar de filmwereld. Zijn thematiek: biografieën van getormenteerde kunstenaars. Na zijn debuut “Basquiat” maakte hij “Before Night Falls”, het levensverhaal van de homofiele Cubaanse schrijver Reinaldo Arenas. Zijn verfilming van Bauby’s boek is zijn eerste film in zeven jaar tijd. Oorspronkelijk zou Johnny Depp de hoofdrol vertolken, maar uiteindelijk moest hij de rol laten schieten wegens verplichtingen op een of andere piratenset. De rol van Bauby wordt nu vertolkt door Mathieu Amalric, die eerder al een opvallende bijrol vertolkte in Spielbergs “Munich” en die later dit jaar te zien is als de zoveelste Bond-nemesis in “Quantum Of Solace”, het nieuwe 007-avontuur.

“The Diving Bell And The Butterfly” kon op heel wat bijval rekenen van critici en publiek. In Cannes won regisseur Julian Schnabel de prijs voor de beste regie. Een prijs die Schnabel eveneens kreeg op de Golden Globes, en ook bij de recente Oscaruitreiking was hij een van de genomineerden voor de regisseursprijs. Allemaal meer dan terecht, want Schnabel maakt met deze film een diepmenselijke ode aan de wilskracht en het leven. Hier en daar is het geheel haast onvermijdelijk wat schetsmatig (bijrollen komen en gaan en sommige momenten lopen verloren), maar dat doet niets af aan de kracht van deze prent.

Veel duiding valt er jammer genoeg niet te rapen uit de korte extra’s. Naast de trailer is er een interview met Julian Schnabel. Die vertelt een paar relevante dingen, maar toch te weinig om echt diep te graven. De bijhorende featurette is helemaal overbodig, daar die uitsluitend bestaat uit fragmenten uit de trailer en uit het interview.