'Whale Rider' sprokkelde op Sundance en in Toronto en in Rotterdam publieksprijzen bij elkaar, en zowat overal ter wereld zijn ook de critici bijna unaniem enthousiast over deze 'publiekslieveling'. Met slechts twee sterretjes voel ik me momenteel dan ook een beetje als een afgekloven wortel in een erwtenveld, het zal aan het vallen van de bladeren liggen. Let wel, 'Whale Rider' heeft zijn kwaliteiten, al liggen die vooral op het humane vlak. Filmisch is dit allersympathiekst filmpje immers niet altijd even boeiend, maar zolang de sentimentale strooppot gesloten blijft, wegen de positieve ingrediénten sterker door dan de negatieve. Dit walvissenverhaal uit Nieuw-Zeeland dompelt het publiek onder in de gewoontes en gebruiken van de Maori's. Dat die gebruiken niet altijd zachtaardig zijn, weten doorwinterde cinefielen sinds het spijkerharde Once Were Warriors. Deze keer gaat het er minder woelig aan toe, al betekent dat niet dat alles van het spreekwoordelijk leien dak loopt.

De Nieuw-Zeelandse Maori's hechten veel belang aan hun historische cultuur en afkomst. Zeker in het pittoresk-slaperige gehucht Whangara, waar de eerste Maori-nederzetting werd gesticht. Volgens de legende gebeurde dit door ene Paikea, die het land ontdekte gezeten op de rug van een walvis. De traditie wil dat de eerstgeboren jongen in Paikea's bloedlijn de nieuwe leider wordt. Maar tijden veranderen, zoals de huidige leider Koro ontdekt. Zijn oudste zoon Porourangi voelt zich niet geroepen om de last van de gemeenschap op zijn schouders te dragen, en tot overmaat van ramp sterft zijn vrouw in het kraambed, haar pasgeboren zoon meenemend naar het hiernamaals. De tweede baby, een meisje, overleeft het drama wel. Porourangi noemt haar Pai als eerbetoon, en dit zeer tegen de zin van Koro. Daarna neemt de film een sprong in de tijd van een tiental jaar. Pai wordt opgevoed door Koro en diens vrouw Nanny Flowers, Porourangi heeft de Maori-gemeenschap de rug toegekeerd en probeert het in Europa als kunstenaar te maken. Koro is een goede grootvader voor Pai, maar hij laat die liefde niet blijken omdat ze een meisje is en hij haar nog steeds ziet als een onheil dat ervoor zorgde dat er nog geen nieuwe leider gevonden is. Totdat Koro besluit de traditie een handje te helpen : hij opent een school waar alle eerstgeboren jongens les krijgen in de traditionele Maori-gebruiken. Degene die de finale test tot een goed einde brengt, wordt Koro's opvolger. Drie keer raden wie dat wordt (en neen, het is geen jongen)…)

Interessant allemaal, maar helaas niet diepgravend genoeg. Regisseuse Niko Caro gebruikt immers te vaak ruwe en stereotiepe schetsen. Pai's vader komt en gaat, de bijrolspelers geraken niet uit het vacuüm en de relatie tussen Koro en Pai zit vast in een herhalende ellips. Alle conflicten zijn carbondoordrukjes van elkaar, en bovendien eindigen feel-good films ook in Nieuw-Zeeland zoals het in de filmsterren geschreven staat. Het feit dat het hier gebeurt met een magisch-realistische toets is dan misschien wel verrassend, maar meer dan een 'huh'-gevoel weekte het bij mij niet los. Maar zoals reeds gezegd… Niki Caro haalt haar sympathieke slag thuis. Debutante Keisha Castle-Hughes is charmant en krachtig als de stijfkoppige Pai, en Rawiri Paratene is tegelijkertijd hilarisch en integer als trotse oude man op zoek naar de waarden van zijn voorouders in een hedendaagse wereld waar traditie bijna niets meer voorstelt.