Wladyslaw Szpilman is een bijzonder getalenteerd pianist die zijn muzikale begaafdheid de ether instuurt via de Poolse Staatsradio. Vol overgave speelt hij er ergens rond de tijd van september 1939 live een nocturne van Chopin wanneer een bom inslaat en de studio zwaar beschadigt. Dit betekent niet alleen het einde van de uitzendingen van het radiostation, maar ook het begin van een zwarte periode in de geschiedenis van Warschau en voor de Joodse gemeenschap in het algemeen. Szpilman keert huiswaarts waar de omvang en ernst van de recentste gebeurtenissen snel duidelijk wordt. Alle aanwezigen thuis zitten aan de radio gekluisterd en luisteren naar de BBC, hopend dat één of ander land of natie de Duitse aan-/inval veroordeelt en beantwoordt met een oorlogsverklaring aan het adres van de bezetters. De troepenmacht van de Nazi's is echter niet zo maar terug te slaan en stilaan wordt de verschrikkelijke holocaust een feit. Joden worden gezien als ongedierte dat moet verdelgd worden. Het is belangrijk die te kunnen onderscheiden van de anderen door het verplicht dragen van een duidelijk herkenbare armband. Ze worden het menselijk afval van Warschau dat op een georganiseerde manier moet uitgeroeid worden. De grillen van de sadistische Nazi's zijn wraakroepend : willekeurig worden mensen geëxecuteerd, sommige worden als honden afgemaakt, andere blijven in leven maar worden het slachtoffer van weerzinwekkende en wansmakelijke vernederingen.

Een deel van de onderdrukte Joden stelt zich al gauw vragen over de trein-transporten die georganiseerd worden voor hen : treinen worden volgeladen op een manier waarbij een omschrijving van 'menselijk vee' nog het best typeert hoe men te werk gaat. Het treinverkeer verloopt echter maar in één richting : lange treinen rijden Warschau uit met als bestemming Treblinka, er komen geen mensen terug noch verloopt er enige vorm van goederentransport over de enkele lijn die vertrekt uit de stad... De Joden worden zich bewust dat ze worden uitgeroeid en weinigen kunnen hieraan ontsnappen. De dag komt snel dat ook de familie van Szpilman wordt gedeporteerd, hijzelf kan nog net door een vriend uit de lange rij slachtoffers getrokken worden die naar een nieuwe te vullen wagon slentert. Szpilman blijft alleen achter. Wanneer de Joodse bevolking in het Warschau getto wordt teruggebracht van meer dan 300.000 tot zowat 60.000 besluiten de Joden te reageren en een groots verzet te organiseren. Velen betalen dit met hun leven.

Regisseur Roman Polanski wist bij het maken van The Pianist bijzonder goed waarmee hij bezig was. Hij naderde tijdens het filmen de leeftijd van 70 jaar en maakte als kind zelf de verschrikkingen mee van de tweede wereldoorlog, vooral dan zoals die zich manifesteerden ten opzichte van de Joden. Als basis voor de film gebruikte hij het boek van Szpilman, die een paar jaar voor de film werd uitgebracht, stierf. Een man die erbij was toen zijn vader gedeporteerd werd naar Krakau, waarna ook nog zijn moeder verdween bij de holocaust die toevallig ook nog films gaat maken op latere leeftijd is een zegen voor de filmliefhebber die van kwaliteit houdt.

Polanski koos er bewust voor om de ervaringen van Szpilman te gaan verfilmen omwille van de kracht die ervan uitgaat en omdat hij zijn verhaal vertelt vanuit een optimistische visie. Polanski weet dat de set en filmocaties een belangrijke bijdrage leveren voor het realisme en de uitstraling van een langspeelfilm en precies daarom liet hij het getto van Warschau nabouwen in de Duitse Babelsberg studio's en in de straten van een arme buurt in de Poolse stad. De klasse van een Polanski wordt aangevuld met een sterke acteerprestatie van een Adrien Brody (Harrison's Flowers) die zich voor deze rol een (eerste) vitrinekast mocht aankopen om er de talrijke onderscheidingen te kunnen in onderbrengen zoals een 'Academy Award' (Oscar) bijvoorbeeld...

In The Pianist zoekt Polanski niet de sensatie zoals een doorsnee Amerikaans filmmaker uit het Hollywood-circuit dit ondermeer bij gebrek aan (voor)kennis van dit onderwerp, ongetwijfeld wél zou doen. De gebeurtenissen worden op zo'n overtuigende manier gebracht dat ze niet in vraag worden gesteld wanneer het op realisme aankomt. De beelden behoeven weinig uitleg en spreken voor zich. Een vrouw die zich luidop afvraagt waar ze worden naar toe gebracht krijgt een laatste adem later een kogel door het hoofd (één van de dingen die Polanski zichzelf nog goed herinnert van toen hij nog een kind was). Uit een lange rij mannen wordt lukraak een aantal geplukt. Neerliggen, met het hoofd naar beneden. Afmaken. Beelden alleen zeggen veel meer dan woorden in een Polanski-prent. Wanneer Adrien Brody probeert in leven én uit handen van de Duitsers te blijven is het een strijd die hij alleen voert, uitgeput, uitgemergeld en... zonder woorden.

Polanski heeft dus een sterke film gemaakt en het is niet zijn eerste topper. Dik tien jaar geleden verkozen wij Bitter Moon tot onze favoriete film van dat jaar. Niemand die toen Coyote, Grant en Seigner aan het werk zag kon vermoeden dat dezelfde regisseur een decennium later een film als The Pianist zou maken. De extra's op deze dubbele DVD-set hield men sober. Naast een slideshow van meer dan 4 minuten (foto's) kan je er de filmografieën van Polanski en Brody op naslaan. En dan kan je Polanski zelf aan het woord laten door de 'Story of survival' te kiezen uit het menu. Daarin vertelt de regisseur over de verschillen en gelijkenissen tussen het verhaal van Szpilman en wat hij heeft doorgemaakt, waarna ook andere mensen van de crew (én Adrien Brody) hun zegje kunnen doen over de film of hun specifieke verantwoordelijkheid in het ganse proces iets nader toelichten.