'Half of the lies you tell ain’t true'. Aan dit lied (te vinden als zesde track op de cd Performances and Cocktails van Stereophonics – uit 1999 alweer) moesten we denken nadat The Informant! tot aan het gaatje van de eindaftiteling uit de projector was komen rollen. De titel vat immers netjes de inhoud samen van Steven Soderberghs nieuwste film, gebaseerd op de exploten van spijtoptant Mark Whitacre. In een normale wereld zou de ‘music supervisor’ het dus op de soundtrack kunnen hebben gemikt, maar niet in het universum van Soderbergh. Die filmt het zich in de jaren negentig afspelend verhaal immers door een jazzy sixtiesbril en ondersteunt de beelden met een catchy vintage score van Marvin Hamlisch die klinkt alsof ze door een archivaris met fluwelen handschoenen vanonder de mottenballen werd gehaald.

Dit tijdvakhaasje-over-springen is niet de enige anomalie die Soderbergh zich permitteert: het scenario mag dan lezen als een corporate thriller, hij verpakt alles als een sardonische en vaak hilarische komedie. En waarom ook niet?  De dolle avonturen van Mark Whitacre nodigen immers meer uit tot luid gebulder dan tot stil nagelgebijt. Mark Whitacre (een flink bijgekomen Matt Damon) bekleedt anno 1992 een hoge managementfunctie bij de biotechnologische multinational Archer Daniels Midland (ADM), die onder meer munt slaat uit plantaardige maïsolie. Wanneer Whitacre de opdracht krijgt om iets te doen aan een dalende omzet te wijten aan een virus in het aminozuur lysine, stoort Whitacre – naar eigen zeggen – op een door de Japanners betaalde mol. Het FBI wordt gecontacteerd om de bedrijfsspionage te onderzoeken, en Whitacre ziet zijn kans schoon om hen meteen ook op de hoogte te brengen van een illegale praktijk binnen ADM: internationale prijsafspraken. ADM ziet er immers geen graten in om de prijzen voor hun voedingssupplementen systematisch en kunstmatig hoog te houden, dit alles na afspraak met Oosterse en Europese concurrerende bedrijven.

De FBI ruikt een grote zaak, en overtuigt Whitacre om – niettegenstaande zijn riante positie binnen ADM – op te treden als mol. Whitacre is immers steeds van de partij als de gesprekken over de prijsafspraken plaatsvinden, en dus kan hij met camera’s en microfoons aan de slag om de bewijzen te verzamelen die de FBI nodig heeft. Een kolfje naar de hand van Whitacre zo blijkt: hij ziet alles als een groot avontuur en waant zich zowel James Bond als een held uit het oeuvre van Michael Crichton of John Grisham. Met het door Whitacre verzamelde bewijs kan het FBI in principe de bestuurders van ADM voor de rechtbank brengen, maar die veroordeling is maar een zijde van het verhaal. Tijdens het onderzoek blijkt dat Whitacre niet volledig ok in de bovenkamer was (hij werd gediagnosticeerd met een bipolaire stoornis in de hersenen) en dat hij tijdens zijn activiteiten voor het FBI ruim negen miljoen dollar verduisterde bij ADM. Waardoor zijn zaak later dan weer de inzet werd tussen een juridische strijd tussen het FBI en de IRS. Ja, in de reeks ‘je moet het maar doen’ is Mark Whitacre er inderdaad eentje die kan tellen.

Met een dergelijk verhaal als basis kan er filmisch gewijs maar weinig mislopen natuurlijk, zeker niet bij een vakman als Soderbergh. Net als bij zijn Ocean’s-trilogie is het duidelijk dat dit een film is die Soderbergh met veel plezier heeft ingeblikt. Wat bij zijn drie ‘comedy capers’ niet kon (het vertelplezier met een substantiële inhoud verbinden) lukt hier moeiteloos. Meer zelfs, het feit dat het allemaal echt gebeurd is voegt een extra dimensie toe aan de manier waarop Soderbergh alles inblikt.

Al scoort The Informant! niet alleen door het scenario en Soderberghs wollige sixtiesaanpak, ook de waanzinnig onderkoeld-komische titelrol van Matt Damon zorgt ervoor dat dit lekker wegkijkende cinema is. Zonder twijfel een van de meer intelligente Hollywoodproducten die dit najaar de zalen aandoet. Een aanrader dus, al zit je achteraf wel opgescheept met wat wel eens de meest pertinente ijsbeervraag ooit zou kunnen zijn.