Is het een vogel, is het een vliegtuig, neen dat is het niet. Het is psychoNina die je op de bühne ziet. Nina Sayers, om precies te zijn (met Oscarwinnende bravoure vertolkt door Natalie Portman), het hoofdpersonage in Darren Aronofsky’s “Black Swan” die hiermee alweer een interessante film aan zijn palmares toevoegt. We zouden bijna zeggen dat de man enkel maar interessante films aflevert, maar aangezien zijn volgende “Wolverine 2” wordt, houden we dat besluit maar wijselijk bij ons. Wat niet wegneemt dat we alvast benieuwd zijn of Aronofsky het concept van een superheldenblockbuster interessant kan invullen.

Maar eerst “Black Swan” dus, de fel bejubelde en zeer succesvolle psychologische thriller die volledig is opgebouwd rond Nina, een balletdanseres bij een prestigieuze balletschool in New York. Ze spiegelt zich graag aan Beth McIntyre (Winona Ryder), de voormalige grande dame van het gezelschap die ironisch genoeg net nu aan de kant wordt geschoven voor de nieuwe generatie. Een generatie waarvan Nina ook al niet meer van de jongste is. Integendeel: haar collega’s/rivalen zien haar al als oud en versleten, en Nina voelt dat ze snel moet ageren indien ze nog een hoofdrol wil zien te versieren. De hoofdrol in de uitvoering van Tjaikovsky’s 'Zwanenmeer' bijvoorbeeld. Probleem is dat balletdirecteur Thomas (een uitstekende Vincent Cassel) vindt dat Nina het niet in haar heeft om ook het duistere ego van de Zwanenkoningin (de zwarte zwaan) te vertolken. Helemaal ongelijk heeft hij niet, gezien Nina’s onzekere status. Ze gaat gebukt onder het verstikkende juk van haar moeder (Barbara Hershey), ooit zelf een balletdanseres die haar carrière opgaf toen ze zwanger was van Nina. Daarnaast is Nina ook seksueel geremd, en heeft ze hallucinaties waarin haar lichaam rare vormen aanneemt. Wanneer Thomas haar aanraadt om uit zichzelf te breken, verandert het leven van Nina volledig. Nadat ze probeert om Thomas te verleiden, krijgt ze de door haar begeerde rol, maar daarmee zijn haar problemen geenszins van de baan. Zeker niet als ze wordt meegetroond in de alles behalve geremde wereld van haar onderstudie Lily (Mila Kunis) die zo haar eigen redenen heeft om goed bevriend te worden met Nina. Wanneer Nina zelf ook in de ban raakt van haar duistere ego en ze haar brave persona van witte zwaan in de vergeethoek drumt lijkt een dramatische confrontatie onvermijdelijk …

“Black Swan” is net als Darren Aronofsky’s “The Wrestler” een intrigerende kijk op de intrinsieke leefwereld van de protagonist(e) en de tol van de roem. Al houdt de vergelijking daar wel op: was “The Wrestler” een cinema vérité-versie van “Rocky”, dan mengt “Black Swan” die vérité eerder met de schizofrene paranoïameesterwerken van Roman Polanski (“Repulsion”, “The Tenant”) en de lichamelijke horror van David Cronenberg (Nina transformeert op een bepaald moment echt in een zwaan in een scène die de Canadese grootmeester zeker zal weten te appreciëren).

Ook het vermelden meer dan waard: de stemmige score van vaste Aronofsky-medewerker Clint Mansell, die eens te meer voor een intrigerende soundtrack zorgt. Die uiteraard voor het overgrote deel is opgebouwd rond Tjaikovsky’s klassieke stuk. Meteen ook de reden waarom de muziek niet kon worden genomineerd als ‘original soundtrack’ voor de voorbije Oscaruitreiking.

“Black Swan” is een echt troetelproject voor Aronofsky. Hij wou al sinds het begin van zijn carrière een film regisseren die zich afspeelt in de balletwereld, geïntrigeerd als hij was door het wereldje dat hij leerde kennen door zijn zus die dans studeerde in New York. Het resultaat is een film die nadrukkelijk leentjebuur speelt (er zijn ook echo’s van de klassiekers “All About Eve” en “The Red Shoes” te vinden in de prent), maar meer doet dan zomaar na-apen. Meer zelfs, “Black Swan” is een opzienbarende brok cinema, waarin Aronofsky naar hartelust experimenteert met manieren om de gespleten persoonlijkheid van Nina in beeld te brengen. Van ontroerend over mysterieus tot regelrecht schokkend: Aronofsky kijkt niet op een probeersel meer of minder. Dat je als kijker daarbij meer dan eens op het verkeerde been komt te staan en lang niet alle waanbeelden een steekhoudende verklaring meekrijgen is een extra reden om je in de hypnotiserende aantrekkingskracht van “Black Swan” te laten meezuigen.