De testamentfilm van David Lean oogde midden jaren tachtig ongetwijfeld als een anachronisme van het zuiverste water. Feit is en blijft dat A Passage to India een mooi afscheid is van een man die de cinefiele wereld zowel intimistische drama’s als grootschalige epossen schonk. In de verfilming van de uit 1924 stammende roman van E.M. Forster vond Lean zelfs een kruisbestuiving tussen het kleine en het grote.

Eind jaren vijftig werd het boek geadapteerd tot theaterstuk door de Indische schrijfster Santha Rama Rau. Die liet weten dat ze samen met regisseur Satyajit Ray een filmadaptatie op poten wou zetten, maar Forster hield de boot af omdat hij vreesde dat een eventuele verfilming zijn boek oneer zou aandoen. Meteen ook de reden dat Forster de rechten zelfs niet aan een toen al geïnteresseerde Lean wou verkopen. Na Forsters dood in 1970 probeerden ook Joseph Losey, Ismail Merchant en James Ivory de rechten te verzilveren, maar de erfgenamen bleven de boot afhouden. In 1981 werden de rechten toch vrijgegeven: de gelukkige die een verfilming op poten mocht zetten was John Brabourne, de zoon van de voormalige gouverneur van Bombay en Bengali en eerder al verantwoordelijk voor de Zeffirelli-versie van Romeo & Juliet en de Agatha Christie-revival uit de jaren zeventig.

Brabourne ging bij Lean aankloppen, en die zag het project onmiddellijk zitten. Zeker omdat het tweedelig epos rond de muiterij op de Bounty dat hij aan het voorbereiden was muurvast zat. Zoals contractueel bepaald kreeg Rau de eerste keus om het scenario te schrijven, maar zowel Brabourne als Lean vonden haar draft te statisch, waarop Lean zelf een compleet nieuwe draft schreef. De opnames verliepen niet van een leien dakje, en Lean lag constant overhoop met de cast en crew. In de cast was het vooral hommeles met Judy Davis, Victor Banerjee en Alec Guinness. Zelfs al werkten Lean en Guinness al ettelijke keren succesvol samen, deze keer was er voor beide duidelijk te veel aan. Toen Guinness na de tumultueuze draaiperiode merkte dat heel wat van zijn scènes uit de finale versie waren weggeknipt, kwam het zelfs tot een algehele breuk tussen de twee.

Kwalitatieve repercussies leverde het gehannes gelukkig niet op: A Passage to India finisht als intrigerend drama in een intrigerende omgeving en verpakt de moeizame relatie tussen de Britse kolonisator en de lokale bevolking tijdens de Britse regeerperiode in India in een boeiend narratief kijkstuk, met als orgelpunt de aanklacht van een Britse vrouw (Davis) die beweert dat een vooraanstaand dokter (Banerjee) haar probeerde te verkrachten tijdens een daguitstap. Lean weet de toon van Forsters roman grotendeels kordaat te treffen en zorgt tijdens de sequenties in de grotten van Marabar zelfs voor een tastbare spanning. Afscheid in (epische) schoonheid dus voor Lean.

Peggy Ashcroft won op haar zevenenzeventigste een Oscar in de categorie vrouwelijke bijrol en ook Maurice Jarre wist een beeldje binnen te halen voor zijn soundtrack. Meer zat er sowieso niet in voor A Passage to India in een door Amadeus gedomineerd prijzenjaar.