Geen dartele klaverlammetjes in deze prent. Toch geen die ongeschonden de eindmeet halen. Ook geen zonovergoten boterbloemveld waarin een handvol dagpauwogen haasje-over speelt. Nope nope nope. Het Smelt – de verfilming van de gelijknamige (internationale) bestseller van Lize Spit uit 2015 – is zo’n film waarbij je na tien minuten al weet dat er vooral een fikse portie weltschmertz je richting gaat uitkomen En struisvogelgewijs de kop in het zand stoppen zal niet helpen om eraan te ontsnappen.

De boze en getormenteerde blik van hoofdpersonage Eva (vertolkt door Charlotte De Bruyne) geeft die onheilstsunami al van de eerste minuut vorm, en van zodra je ziet dat haar stilzwijgende, teruggetrokken en kwade gemoedstoestand wordt doorspekt met flashbackscènes uit haar jeugd weet je meteen ook al wanneer de miserie vaste vorm heeft gekregen. Toen ze jong was dus, en ergens op het Vlomse – of Vloamsche – platteland opgroeide bij een weinig attente vader en een met een alcoholprobleem worstelende moeder. Alleen al die moeilijke relatie liet littekens en gekwetst emotioneel weefsel na, maar blijkt niet de enige of belangrijkste reden waarom Eva uitzichtloos met zichzelf in de knoop zit en niet aan de pijn van het zijn kan ontsnappen. Als je de echte reden wil kennen, moet je – als je tenminste het boek niet hebt gelezen – anticiperend wachten op de brutaliteit der brutaliteiten die je na het anderhalf uur te zien krijgt.

Door die gerichte sturing biedt Het Smelt structuurmatig weinig verrassingen. Elke flashback lost iets meer over de vork in de steel, en je weet dat je uiteindelijk in crescendotempo het grote geheim gaat te zien krijgen. En dat er maar weinig zal te lachen vallen. Waardoor wat er gebeurt finaal – op een paar ‘details’ na – eigenlijk niet echt een verrassing meer te noemen is, daar het onheil logisch wordt opgebouwd binnen het flashbackkader en niet zomaar als een onverwachte donderslag of bliksemflits uit de lucht komt vallen. Kroniek van een aangekondigde mentale krak, heet zoiets.

Veerle Baetens beperkt zich in haar langspeelregiedebuut tot de essentie van Spits turfroman: aan het centrale drama is weinig veranderd, aan de omkadering wel. Personages werden geschrapt of kregen een andere achtergrond. Zo heeft Eva in het het boek ook een broer, en lijdt haar jongere zus aan een dwangneurose. In het script allemaal buiten gebonjourd om zich zo veel mogelijk te kunnen concentreren op de strijd van Eva. Baetens bewijst dat ze goed heeft opgelet op de vele sets waar ze als actrice stond. De camera volgt Eva zowel tijdens de jeugd- als volwassenjaren nauwgezet op de voet, met een rauw-gepolijst karakterstuk als resultaat. Ook de suggestieve impact van cinema beheerst Baetens goed: beestigheden (net) niet tonen heeft vaak immers meer effect dan onverholen close-ups op de onfrisse details. Tijdens de gewraakte scène staat de camera echter precies waar hij het best staat.

Ook goede punten voor de casting en de vertolkingen. De meeste lof is hier weggelegd voor Rosa Marchant die op een elektrificerende manier gestalte geeft aan een dertienjarig meisje dat op zoek naar erkenning en liefde zichzelf zelden geaccepteerd weet, soms te horen krijgt dat ze niet gewenst is en uiteindelijk finaal wordt vernederd. It’s not easy being a teen zou Kermit De Kikker rijmgewijs kunnen kwaken. Een acteerprestatie die Marchant alvast een speciale acteerprijs opleverde op het Sundance Festival waar Het Smelt onder de Engelstalige titel When it Melts in première ging.

Het Smelt is een prent waarin veel in de juiste filmische plooien valt: potente vertolkingen, een serene benadering van een heikele en duistere daad en een lichte thrillervibe die helpt om zelfs binnen de sturende structuur op je qui-vive te blijven, houden je bij de les. Waardoor je er de geijkte moodboards zoals donkere sfeerschepping tijdens de volwassenjaren en zomerse tinten tijdens de momenten waarop de kinderlijke onschuld nog niet naar de filistijnen is gebombardeerd zonder morren of zaniken mag en kan bijnemen.