Richard Burton, met een indrukwekkend gewicht van 5,443 kilogram geboren in Zuid-Wales, was de twaalfde van dertien kinderen uit een mijnwerkersgezin. Zijn vader was 49 toen hij geboren werd, zijn moeder Edith Thomas 42. Zij stierf overigens bij de geboorte van hun dertiende kind Graham. Het was zijn 17-jarige zus Cissie die hem dan ook opvoedde tot hij 17 was. Op school raakte hij geïnteresseerd in het schooltoneel, ook al gestimuleerd door de homoseksuele Philip Burton, zijn leraar Engels. In 1943 werd hij zijn pleegkind en nam hij zijn familienaam over als artiestennaam.

Gestimuleerd door zijn voogd die hem van zijn Welsh accent had afgeholpen maar ook dankzij de beurs die hij had gekregen ging hij op 16-jarige leeftijd al talen studeren in Oxford waar hij een belangrijke pion werd van de Oxford University Drama Society. Net voor zijn entree daar maakte hij in 1943 zijn toneeldebuut in het stuk Druid’s Rest in Liverpool. Het jaar daarna trok hij met hetzelfde stuk naar Londen.

Hij vervulde zijn militaire dienst van 1944 tot 1947 bij het Britse leger. In 1948 keerde hij terug naar het toneel en maakte datzelfde jaar zijn langspeelfilmdebuut in The Last Days of Dolwyn. Op de set ontmoette hij zijn eerste vrouw Sybil Williams waar hij in 1949 mee trouwde en tot 1963 mee getrouwd bleef en twee kinderen mee had, de autistische Jessica en Kate, die toneelactrice werd.

Burton werd stilaan vrij beroemd als acteur en had heel wat succes in de Londense toneelproductie The Lady’s Not for Burning van Christopher Fry. In 1950 speelde hij deze rol ook op Broadway.

Hij combineerde zowel toneel- met filmwerk als Londen met Amerika en was tussen in te zien in zijn eerste Amerikaanse film My Cousin Rachel in 1952, voor Burton meteen zijn échte doorbraak.

Het jaar daarop speelde hij Hamlet bij de Old Vic Company op het Festival van Edinburgh. Hij bleef verbonden aan Old Vic met rollen in stukken van Shakespeare. In deze periode was hij ook te zien in films als The Robe (de eerste film in het Cinemascope formaat), Prince of Players en Alexander the Great. Op Broadway zag men hem in Time Remembered (1957) en de musical Camelot (1960) waarin hij de rol speelde van koning Arthur en die bekroond zag met een Tony Award. Op tv was hij dan weer te zien als Heathcliff in Wuthering Heights (1958).

Toen hij werd gevraagd door 20th Century-Fox voor de miljoenenproductie van Cleopatra veranderde zijn status van topacteur naar iemand met echte sterallures. Daar had zijn stormachtige en buitenechtelijke relatie met Elizabeth Taylor die de rol van Cleopatra vertolkte natuurlijk ook veel mee te maken want hun liefdesleven werd op regelmatige basis breed uitgesmeerd in de media. Het leidde tot een echtscheiding met Sybil Williams uit Wales en een (tweede) huwelijk in 1964 maar dan met Taylor die voor hem haar vierde huwelijk met zanger Eddie Fisher liet ontbinden.

Wanneer Richard Burton in 1964 naar New York kwam om Hamlet te spelen in een productie van John Gielgud kreeg hij ongelooflijk veel aandacht. Grote menigtes hadden zich ’s avonds en ’s nachts op Broadway verzameld om van zodra mogelijk de podiumdeur te bestormen. Datzelfde jaar bracht Burton ook een roman uit: A Christmas Story.

De supersterrenstatus van Burton en zijn echtgenote vertaalde zich in de jaren ’60 in het bedrag dat men hen diende te betalen. Dat liep zelfs op tot één miljoen Dollar per persoon per film, het was in die tijd een indrukwekkend bedrag. Het probleem was wel dat de films door heel wat critici slecht werden beoordeeld én dat de opbrengst aan de box office alles behalve was.

Minder stabiel was de relatie tussen Burton en Taylor. Uit elkaar gaan, weer herenigd worden, scheiden, hertrouwen, de media had er een heel vette kluif aan. Hertrouwen in ’75 en het jaar daarna al terug scheiden, daarna alle twee terug hertrouwen, men had het zelden gezien. Burton schreef trouwens een (dun) boekje over zijn relatie met Taylor, getiteld Meeting Mrs. Jenkins, uitgebracht in 1966. Puur cijfermatig bekeken moet de liefde voor Taylor toch wel zeer groot geweest zijn bij Richard Burton. Zo kocht hij haar ooit een 69.42 karaat Cartier-Burton diamant voor een slordige $ 1.050.000, één van de duurste nertsmantels ter wereld ($ 125.000), een 33.9 karaat Krupp diamant (voor $ 350.000, een koopje), de Ping-Pong diamant voor $ 38.000, de Peregrina parel van $ 37.000 en een smaragd-safieren broche waarvan de waarde geschat werd op $ 65.000. Er ging maar weinig geld naar de kinderen want ze hadden er samen geen, de geadopteerde dochter Maria even terzijde gelaten.

Het turbulente leven van Richard Burton werd nog versterkt door zijn alcoholmisbruik en driftbuien. Hij maakte er geen geheim van dat hij homoseksuele neigingen had en gaf dit aan als reden om buitensporig veel te drinken.

Tijdens de Amerikaanse tournee voor Camelot in 1981 raakt Richard Burton gedeeltelijk verlamd door een geknelde zenuw in zijn rug. In het jaar van zijn dood leed hij aan artritis en rugpijn terwijl ook het probleem van epilepsie waar hij al lang mee worstelde, erger werd. In de week van zijn dood werkte hij aan scenario's van Wild Geese II en The Quiet American in zijn huis in Céligny (Zwitserland). De dag nadat hij zich lazarus had gedronken in een lokaal café werd hij wakker met een flinke kater en hoofdpijn. De morgen daarop slaagde zijn vrouw er niet in hem wakker te maken waarna hij eerst naar een hospitaal in Nyon en daarna naar Genève werd gebracht waar hij overleed aan de gevolgen van een hersenbloeding. Hij werd begraven in Zwitserland, waar hij dus was overleden, in een rood pak, de nationale kleur van Wales. Zijn vierde echtgenote Sally, een gewezen medewerkster bij de BBC, alsook zijn dochter Kate Burton woonden de uitvaart bij.

Zijn laatste filmrol was die van O’Brien in 1984 van George Orwell. Datzelfde jaar was hij ook te zien in de tv-miniserie Ellis Island waarin ook zijn dochter Kate een rol had.

Richard Burton werd verweten dat hij soms films maakte voor het geld, iets wat hij ook zelf toegaf. Zo kreeg hij $ 327.600 voor Cleopatra, $ 462.000 voor The Night of the Iguana en $ 1.000.000 voor The Sandpiper.

Als we de tel niet zijn kwijtgeraakt dan is Burton dus vijf keer getrouwd waaronder twee keer met Elizabeth Taylor. In 1976, nauwelijks drie weken nadat hij was gescheiden van Taylor, gaf hij zijn ja-woord aan Suzy Hunt (of Suzy Miller want Hunt was de familienaam van haar echtgenoot, een formule I-kampioen, die ze verliet voor Burton). In 1982 was het ook tussen hen over en uit en sloot Burton het rijtje af met Sally Burton die we daarnet al vermeldden.

Richard Burton kreeg ooit de onderscheiding Commander of the British Empire.

In 1965 werd Richard Burton: His Intimate Story uitgebracht, geschreven door Ruth Waterbury. In 1986 werd zijn autobiografie uitgebracht onder de titel Burton, the Man Behind the Myth, geschreven door Penny Junior. In 1988 verscheen Rich: The Life of Richard Burton, geschreven door Melvyn Bragg.

Richard Burton kon ook zingen, zoals in Camelot/Camelot: Finale Ultimo, te horen in Jackie (2017).