Mooi, ’t leven is mooi. Will Tura kan dankzij die levenswijsheid zijn appelgaard voor de dorst onderhouden, en onze endeldarm eraf als ook regisseur Sidney Lumet die melodie niet neuriet bij het ochtendlijk ontwaken. 83 jaar is de krasse Sidney (geroemd om klassiekers als “12 Angry Men”, “Serpico” en “Dog Day Afternoon”) intussen, en nog is hij niet uitgefilmd. Terwijl heel wat van zijn leeftijdsgenoten in het rusthuis van bejaarde Hollywood-sterren samen met Mickey Rooney een spelletje ‘spin the bottle’ onder de palmbomen spelen, levert deze krasse knar zowaar een prent af die beter is dan alles wat hij de laatste voorbije twintig jaar heeft klaargespeeld (de laatste echt geslaagde Lumet-film was “Running On Empty” uit 1988).

“Before The Devil Knows You’re Dead” is een stevig thrillerdrama dat, zonder echt potten te breken, twee uur boeiende en geslaagde cinema oplevert. De verhaallijn volgt hetzelfde pad als Woody Allen’s “Cassandra’s Dream” (twee broers ontdekken dat misdaad niet loont), maar waar Allen vooral predikte en in herhaling viel, kiest Lumet voor een labyrintijns meanderende plot die afstevent op een climax waar een op zijn bokkenpoottroon gezeten Satan waarschijnlijk heel hard moet van genieten. De broers in kwestie zijn Andy en Hank Hanson. Andy (Philip Seymour Hoffman) is de oudste en op het eerste zicht de meest succesvolle.

Een goedbetaalde job bij een immobiliënkantoor, Marisa Tomei (in een puntige rol) aan zijn zij… geen vuiltje aan de lucht, zo blijkt. Maar dat is slechts schijn. Zijn huwelijk met Tomei zit in het slop, hij is aan drugs verslaafd en op het werk zitten ook een paar financiële lijken te wachten om uit de kast te vallen. Dus besluit Andy om de juwelierszaak van zijn ouders (Rosemary Harris en Albert Finney) te overvallen. De zaak is verzekerd, de oude vrouw die er werkt is ongevaarlijk, en als de overval gebeurt zonder wapen kan er bijna niets misgaan. Andy schakelt Hank (Ethan Hawke) in om de overval uit te voeren. Aanvankelijk moet Hank niets van het plan weten, maar zijn acute alimentatiegeldnood haalt hem toch over. Van zodra hij echter beslist om de overval niet zelf uit te voeren, maar te rekenen op een vage (en schietgrage) kennis ontspoort het plan sneller dan een op hol geslagen achtbaan…

Tot daar de theorie: een op het eerste zicht voorspelbaar ‘overval die verkeerd afloopt’-verhaaltje. In de praktijk is er echter meer te beleven: “Before The Devil Knows You’re Dead” bedient zich immers niet van een lineaire verhaalstructuur. We leren pas gaandeweg hoe de vork aan de steel zit, en hoe de verschillende personages los van elkaar steeds dieper in het moeras wegzinken. En dat levert de nodige verrassingen op. Lumet filmt met dezelfde intensiteit als waarmee hij zijn meesterwerken inblikte: dat hij daarbij kan rekenen op uitstekende vertolkingen (vooral Hawke en Hoffman zijn fenomenaal goed als het broederpaar) maakt de film er alleen maar krachtiger op.

Kortom, Lumet levert als een volleerd meester een fijn filmpje af dat we met een duivelse grijns graag aanraden aan alle rechtgeaarde fans van potige grootstedelijke misdaadcinema, die hun actie graag gekruid zien met diepgravende karakterstudies.