1950 - Groot-Brittannië likt nog steeds zijn oorlogswonden. In de buitenwijk Islington probeert het gezin Drake de eindjes aan elkaar te knopen. En dat lukt vrij aardig, want iedereen heeft een baan : vader George werkt in de garage van zijn broer, dochter Ethel werkt in een lampenfabriek, zoon Sid is kleermaker en moeder Vera is elke dag op pad als poetsvrouw. Vera gelooft in 'goedheid' en dat aura strekt zich uit over alle familieleden. Zelfs de rebelse Sid, die niet vies is van een beetje zwarte markt-commercie en het meest gevoelig lijkt voor de geneugten van de rebelse jeugd, gelooft rotsvast in de familiewaarden. Vera is trouwens niet alleen goed voor haar familie, maar ook voor veel anderen : zo nodigt ze de werkloze grijze muis Reg uit voor het avondmaal, en doet ze boodschappen voor bedlegerige mensen uit de buurt. Oh ja, en ze houdt haar vrijdagen vrij om illegale abortussen uit te voeren om de meisjes 'met een blindganger' te helpen. Je hoeft geen Nostradamus te heten om te voelen dat Vera's abortuspraktijken vroeg of laat aan het licht zullen komen. En het is maar de vraag of de familiebanden sterk genoeg zijn om te overleven nadat Vera publiekelijk aan de schandpaal werd genageld...

De Brit Mike Leigh blijft trouw aan zijn favoriete leefwereld van de sociale arbeidersklasse. Hij plantte zijn camera er al zoveel keer neer dat het bijna onmogelijk lijkt om nog een nieuwe invalshoek te vinden. Zijn vorige All Or Nothing ging daardoor grotendeels de mist in : het was het zoveelste verhaal over sociale outcasts die in met graffiti bespoten huizenblokken het grauwe leven van alledag probeerden te tackelen. Een verhaallijn die ook in overdadige dosissen door Leighs 'cinema verité'-genoot Ken Loach van stal wordt gehaald. Met Vera Drake overstijgt Leigh op een slimme manier zijn eigen regels. Hij focust zich dan wel opnieuw vrijuit op de dagelijkse overlevingsstrijd van een modaal gezin, door het verhaal in het verleden te situeren scoort hij hoog op de relevante historische ladder. Abortus mag dan nog steeds een heikel discussiepunt zijn, vijftig jaar geleden was de taboesfeer nog groter. Leigh oordeelt nooit of de daden van Vera goed of slecht zijn. Dat mag het publiek helemaal zelf beslissen (al moeten we eerlijk toegeven dat Leigh wel een beetje manipuleert). Hij toont Vera's zijde van het verhaal, en dan vervolgens de reactie van 'the powers that be'. Die reactie is niet geheel onsympathiek, (hun visie is eigenlijk even begrijpelijk als die van Vera), maar komt hard aan bij de Drakes die zich geconfronteerd zien met een wereld waarvan ze nauwelijks het bestaan vermoedden. Diep hilarisch is bijvoorbeeld hoe Vera tegen iedereen 'love' zegt, zelfs tegen de rechercheur die haar arresteert. Fans van onderkoelde zwarte humor hebben meteen ook een fikse kluif aan deze film.

Leigh stopt zijn verhaal boordevol tegenstellingen. Soms vrij zwart-wit (de materialistische schoonzus van Vera die zowat in haar eentje synoniem staat voor de gehate rijke klasse), soms sterk genuanceerd (Leigh laat zien hoe de abortusprocedure verloopt voor de beter gehoede klasse). De arrestatie van Vera (een ronduit verbluffende scène), de ondervraging en het proces met al de 'regeltjes' staat haaks op de onbegrepen perceptie van de familieleden. De historische inkleding is niets meer dan hallucinant : met kleine details en een achtergrond boordevol finesses (de zwarte markt-handelsplaatsen lijken wel een doorslagje van de verdoken bars tijdens de Amerikaanse drooglegging) roept Leigh de tijdsgeest schitterend op. En hoe hoog de thematische relevantie vandaag nog steeds is (kijk maar naar het abortus-debat in de VS), de echte reden om deze film te inhaleren is toch de kracht waarmee Leigh de Drake-familiebanden in beeld brengt. Hij zit van meet af aan onder de huid van zijn personages, en krijgt viersterrenhulp van een ronduit sublieme cast (Imelda Staunton is een terechte Oscarkandidate). Finding Neverland is nog niet verteerd, en er rolt alweer een wondermooie krop-in-de-keel-film uit de camera's. Het zijn mooie tijden voor fans van filmisch verantwoorde ellende.