Woord vooraf: deze film zou normaalgezien vanaf 28 oktober 2020 in de Belgische zalen draaien. Door de huidige sluiting van de bioscopen door het coronavirus, is deze film nu te zien op talrijke VOD-platforms. De film was wel in de zalen te zien tijdens Film Fest Gent en een paar avantpremières in de week voor 28 oktober.

Wat ben ik blij dat ik een geprivilegieerd leven heb. Prijs jezelf gelukkig als dat de gedachte is die je gedachten kruist na het zien van For Sama. Deze documentaire biedt een kijk vanuit de frontlinie op de oorlog in Syrië in het algemeen en de belegering van Aleppo tussen 2012 en 2016 in het bijzonder. Toch al gezien in het nieuws, denk je misschien? Misschien, maar ongefilterde beelden van dode kinderen of van een pasgeboren baby in volle reanimatiemodus zijn zaken waar voor het merendeel – de spreekwoordelijke uitzondering niet te na gesproken – met een boog wordt omheen gefietst.

For Sama is een videodagboek van de Syrische journaliste Waad Al-Kateab. Een schuilnaam, want het is veiliger om niet met je echte naam te koop te lopen als je kritiek hebt op dictatoriale regimes. Al-Kateab studeerde aan de universiteit van Aleppo toen de burgeroorlog uitbrak. Ze bracht als burgerjournalist verslag uit van de oorlog voor de Britse televisiezender Channel 4, en kwam op het idee om een soort oorlogsdagboek bij elkaar te filmen. Zowel haar persoonlijke leven, als de strijd die werd uitgevochten tussen het Syrische leger en hun Russische bondgenoten en verschillende rebellengroepen.

Al-Kateab trouwt in die vijf jaar met de arts Hazam, die samen met heel wat vrijwilligers in een noodziekenhuis werkt en later hulp opstart vanuit een noodziekenhuis. Al-Kateab heeft daardoor onbelemmerde toegang tot heel wat hartverscheurende oorlogsbeelden waarin moedeloosheid, onzekerheid en onrecht primeren. In 2015 wordt Al-Kateabs dochter Sama geboren. Deze documentaire is een geschenk voor haar dochter: die kan zo later zien hoe haar slaapkamer eruitzag, maar ook hoe de stad waarin ze leefde kapot werd gebombardeerd en hoe haar ouders dagelijks met de oorlogsgruwel werden geconfronteerd. In totaal zou Al-Kateab meer dan 500 uur beeldmateriaal schieten. Vluchten wilden Waad en Hazam niet doen. Als dokter kon hij ter plaatse immers wel degelijk een verschil maken. Nadat de regeringstroepen Aleppo heroverden en de stad gedwongen werd geëvacueerd kregen Al-Kateab en haar gezin – Sama had inmiddels ook een zusje – asiel in het Verenigd Koninkrijk.

Vanuit haar nieuwe thuis in Londen monteerde ze samen met de Britse documentairefilmer en journalist Edward Watts vervolgens For Sama. Een documentaire waarmee ze de volledige wereld zonder doekje voor het bloeden kan tonen hoe lelijk, mensonterend en onrechtvaardig een oorlog is. Aanvankelijk was het niet Al-Kaetabs bedoeling om een documentaire te draaien. Ze wou gewoon beelden achterlaten als stille getuigen van de verschrikkelijke burgeroorlog. Toen ze Aleppo ontvluchtte kon ze haar beeldmateriaal meenemen en naderhand groeide het idee om de beelden in een narratieve vorm te gieten. Dat in de splinterbom Syrië de vrede nog ver te zoeken was na de release van For Sama is een trieste coda bij deze documentaire die vrees aan hoop koppelt in een wereld waarin waanzin regeert.