Het regiedebuut van (mode)fotograaf Jerry Schatzberg kon moeilijk persoonlijker zijn. Zijn ervaring als fotograaf in de modellenwereld en zijn vriendschap met model Anne St. Marie staafden hem in zijn overtuiging dat hij bij wijze van experiment een speelfilm kon draaien over het mentale verval van een model.

Initieel werkte hij hiervoor samen met de Franse scenarist Jacques Sigurd. De twee raakten echter in onmin: Sigurd wou niet luisteren naar opmerkingen van een debuterend regisseur en hij wou ook niet weten van Faye Dunaway in de titelrol. En dat lag gevoelig, daar Dunaway op dat moment de verloofde was van Schatzberg en sterk in het project geloofde.

Uiteindelijk verschoof het project naar scenariste Carole Eastman – schrijvend onder het pseudoniem Adrian Joyce. Zij vertrok grotendeels met een schone lei: de abortus die Sigurd in de plot had verwerkt sneuvelde, en ze baseerde het nieuwe script grotendeels op de vele audio-opnames die Schatzberg van St. Marie had. Het model had immers haar leven en carrière uitvoerig uit de doeken gedaan voor Schatzberg, en die informatie bleek een goudmijn te zijn voor Eastman. Ze goot het verhaal in een niet-lineaire structuur omdat de audio-opnames ook van de hak op de tak sprongen. Schatzberg kon daardoor zijn creatief ei kwijt door visueel mee te springen met flashbacks, herhalende dialogen, scènes in scènes … wat van Puzzle Of A Downfall Child een a-typische Hollywoodfilm maakt, zelfs in het nieuwe Hollywood dat begin jaren zeventig meer de kaart van auteurscinema begon te trekken.

Schatzbergs geflirt met de Franse nouvelle vague verzekerde hem alvast in Frankrijk van de nodige lauweren, terwijl zijn film in Amerika een stille dood stierf en er nauwelijks werd uitgebracht door Universal dat er zich duidelijk geen blijf mee wist. Ergens is de commerciële apathie wel wat begrijpelijk: de puzzel waarin de psyche van de mentaal labiele Lou Andreas Sand (Dunaway) door elkaar wordt geschud is filmisch boeiender dan inhoudelijk. Zo ligt er ook nogal wat nadruk op Dunaways seksuele repressie – inclusief woelige jeugdjaren in een klooster en een voorkeur voor anonieme seks met onbekende mannen. Het ontwarren van de narratieve knoop kan dan ook een uitputtend werkje zijn, maar het oog voor detail in Schatzbergs regie houdt Puzzle Of A Downfall Child constant interessant, wars van de narratieve pretentie die meermaals opduikt.

Tot zijn eigen verbazing kreeg Schatzberg na zijn genegeerd debuut (even) voet aan Hollywoodwal en mocht hij met The Panic In Needle Park en Scarecrow twee gelauwerde low key seventiesklassiekers uitwerken. Wat hem nog groter maakte in Frankrijk, getuige de Gouden Palm – toen nog Grand Prix du Festival International du Film – in Cannes die hij met Scarecrow zou binnenrijven.