In 1986 liet Alex van Warmerdam voor het eerst van zich horen binnen de contouren van de zevende kunst met zijn langspeeldebuut Abel. Daarvan verzorgde hij niet alleen de regie, hij schreef ook mee aan het script en vertolkte zelf de titelrol. En dat onder de auspiciën van geldschieter Dick Maas en zijn toenmalige productiepartner Laurens Geels. Vierendertig jaar later is dat debuut nog steeds representatief voor het oeuvre dat volgde: eigenzinnige, persoonlijke films met een herkenbare stempel die steevast wordt gevoed door droge humor en personages die zich niet voor een gat laten vangen. En zo bouwt een cineast natuurlijk een trouwe fanbasis op. Van Warmerdam is naast filmmaker trouwens ook theaterregisseur, schilder, vormgever en schrijver. Van en op vele marken thuis dus.

Nr. 10 is de tiende langspeler van duivel-doet-al Alex van Warmerdam en hij was met deze worp blijkbaar in een zelfreferentiële bui. Of misschien vond hij het zelf ook wel moeilijk om een passende titel te vinden voor een script dat zich op zijn zachtst gezegd niet gemakkelijk laat samenvatten. Waarop hij dan maar gewoon van de voorlopige werktitel de definitieve titel maakte.

De wig die het eerste deel van het tweede scheidt zal velen met verstomming slaan. Zelfs als je zoals een paar kraaien destijds denkt alles al hebt gezien - een vliegende olifant inclusief - dan nog is de kans groot dat je hier toch wel even in je ogen wrijft bij het verhaal dat van Warmerdam uit zijn koker laat rollen. Geruggensteund door een schare acteurs waar hij al meermaals eerder mee samenwerkte begeeft de cineast zich aanvankelijk op vertrouwd terrein waar vaak maar weinig is wat het initieel lijkt. Nr. 10 maakt daar geen uitzondering op.

De film trapt af met repetities voor een toneelstuk waarbij niet alles van een leien dakje loopt. Hoofdrolspeler Günter (Tom Dewispelaere) deelt stiekem het bed met zijn tegenspeelster Isabel (Anniek Pheifer) die ook een relatie heeft met regisseur Karl (Hans Kesting). En medespeler Marius (Pierre Bokma) kan nauwelijks zijn tekst onthouden omdat hij ‘s nachts niet kan slapen door de hoestaanvallen van zijn bedlegerige echtgenote. Aanvankelijk lijkt Nr. 10 een film te zijn die het theatermilieu - waar van Warmerdam ook kind aan huis is - te kakken zet, maar schijn bedriegt. Want wat is het doel van de scènes waarin Géne Bervoets als overbuur het doen en laten van Günter controleert? En wat hebben die Duitssprekende priesters in (aha) godsnaam in de plot te zoeken?

Allemaal vragen die in het tweede deel een antwoord krijgen nadat Günter het op een lopen zet nadat hij Marius’ voet heeft toegetakeld op een manier die Annie Wilkes zeker zou weten te appreciëren. De stijlbreuk in het midden vraagt op zijn zachtst gezegd wat inlevingsvermogen van de welwillende kijker. Want er is nogal wat aan de hand met Günter zo blijkt. En wat dat is krijg je te zien in een doolhofdecor van strakke granieten stenen, omgeven met een aura van buitenwereldlijke sensaties die niet echt een afgerond verhaal voor ogen hebben.

Want hoe serieus van Warmerdam het ook allemaal filmt en in beeld brengt, dat Nr. 10 eerder finisht als een grote theatrale grap valt niet echt te loochenen. Eentje die in het finale kwartier zelfs nog wat extra gas geeft door te eindigen als een venijnig-metaforische ‘schop tegen de katholieke kont’-komedie. En ja, dat einde levert een bulderlach op. Een aanrader dus voor de eerder aangehaalde van Warmerdamfanclub - zeker omdat die waarschijnlijk niet meer opkijken van de recalcitrante stijl van de cineast. Wie niet vertrouwd is met van Warmerdams vorige films zal zich dan weer in het haar krabben bij wat eigenlijk twee films zijn voor de prijs van één. Een rechtlijnige en een paraboolvormige. En op het kruispunt van die zelfverklaarde abstracte collage schudden op zijn minst elf apostelen meewarig het hoofd. De twaalfde zal het daarentegen zeker weten te pruimen, al dan niet voor een paar zilverlingen meer.