Nee, “Mud” is geen biografische film over de Britse glamrockers met olifantenpijpen die in de jaren zeventig de hits bij elkaar harkten. Voor de liefhebbers/nostalgici: die band werd opgericht in 1966 en scoorde tussen 1973 en 1976 veertien top twintig-hits in Engeland, waarvan er drie de eerste plaats bereikten. De topper is ‘Tiger Feet’ (de best verkochte single in 1974). Wie het allemaal nog eens wil (terug)zien of horen, surft na het lezen van deze recensie best even naar YouTube. Edoch, we dwalen af. Wat “Mud” wel is, is een gevoelig, bij vlagen poëtisch en duidelijk door Mark Twains “Tom Sawyer & Huckleberry Finn” geïnspireerd coming of age-verhaal.

Aan de oevers van de Mississippi in Arkansas ontvouwt regisseur/scenarist Jeff Nichols de leefwereld van de veertienjarige Ellis (Tyle Sheridan, eerder te zien in Terrence Malicks “The Tree Of Life”). Die woont met zijn ouders in een klein huis bij het water, geniet van de vrijheid die de natuur hem schenkt en trekt er regelmatig op uit met zijn beste vriend Neckbone (Jacob Lofland). Peis en vree is het thuis allemaal niet: zijn moeder wil immers scheiden en met haar zoon naar de grootstad trekken, en dat zorgt voor nogal wat spanningen. Los daarvan doet ook de puberteit zijn intrede, en raakt Ellis helemaal in de ban van de liefde, zeker van de gevoelens die hij zelf voelt voor de oudere May Pearl die hij wil ‘veroveren’. Tijdens een tocht naar een eiland in de Mississippi Delta om een in een boom vastzittende boot te bekijken, komen Ellis en Neckbone in contact met de zwerver Mud (Matthew Connaughey). Die heeft van de boot een schuilplaats gemaakt waar hij verblijft in afwachting van de komst van zijn grote liefde Juniper (Reese Witherspoon). De getuigenis snijdt diep bij de romantische Ellis, die Mud belooft hem te helpen om Juniper bij hem te brengen. En hij is niet van plan om terug te keren op zijn plannen wanneer hij hoort dat Mud zich moet verbergen nadat hij een moord pleegde uit liefde. Ellis beleeft meteen de zomer van zijn leven. En niet eens in 'voice over' verteld, wat de tijdloosheid van het verhaal nog sterker uit de hoek laat komen.

“Mud” profileert zich nadrukkelijk als een verhaal van alle tijden. Boodschappen worden doorgegeven via briefjes, mensen houden zich schuil in hotelkamers, en als er al eens getelefoneerd moet worden vliegt de geur van bakeliet net niet in je neusvleugels. Wie het moeilijk had met het hermetisch karakter van Jeff Nichols’ vorige prent (“Take Shelter”) hoeft ditmaal niet te vrezen te bezwijken onder een hoog wtf-gehalte. Misschien omdat het ditmaal een hoogst persoonlijk project is voor de cineast. Niet alleen liggen zijn roots in de Mississippi-streek, hij schreef het eerste concept van het scenario al eind de jaren negentig en had toen al Matthew McConaughey voor ogen om de titelrol te vertolken. Een goede keuze, daar McConaughey in 1996 inderdaad bewees een heel sterk acteur te zijn in John Sayles gruwelijk onderschatte en magistrale “Lone Star”. Toen de film medio 2011 eindelijk in productie ging, zag het er even naar uit dat de rol naar Chris “Kirk” Pine zou gaan, maar dat is uiteindelijk gelukkig niet gebeurd.

McConaughey is hier zo sterk dat het moeilijk is om je iemand anders voor te stellen als de naar de liefde van zijn leven hunkerende Mud. Nichols wou ook een sterke lokale eigenheid in de prent. Zo zocht hij voor de rol van Neckbone een lokale jongen die al een kei was in het rijden met motoren en het besturen van boten, zodat hij die kennis niet moest aanleren of moest doen alsof. Een keuze die de geloofwaardigheid inderdaad sterk ten goede kwam, getuige de naturel van de vijftienjarige Jacob Lofland die uiteindelijk werd gekozen uit meer dan tweeduizend gegadigden.

“Mud” is een heel toegankelijke prent die op het eerste zicht weinig echte verrassingen te bieden heeft. De centrale intrige is relatief eenvoudig, maar Nichols oog voor interessante karakters en een logisch uitgewerkte (en spannende) verhaalstructuur zorgt ervoor dat alles tot het bittere eind meeslepend blijft. In Amerika is deze prent dusver alvast de 'sleeperhit' van de zomer met een opbrengst die inmiddels boven de twintig miljoen dollar afklokt. Onze kop eraf als daar geen Oscarnominaties van komen. Of hoe deze bedrieglijk eenvoudige plot boeiend en sprankelend open bloeit, en zich – gedragen door een sterke en interessante cast (Sam Shepard is wonderbaarlijk goed als woonbootbewoner met een mysterieus verleden) en een raak getroffen couleur locale – makkelijk laat verorberen als een smakelijke en gezonde dosis bioscoopvitaminen. Achteraf boertjes laten is toegestaan.