De elvendertigste verfilming van Victor Hugo’s literaire klassieker “Les Misérables” (gepubliceerd in 1862) is niet zoals de voorgaande. Deze “Les Misérables” is immers niet zozeer een nieuwe verfilming van Hugo’s proza, maar een adaptatie van de gelijknamige razend populaire musical die sinds zijn première in 1980 in Parijs in zowat alle theaterkwartieren ter wereld volle zalen en vestiaires trok.

De musical “Les Misérables” (“Les mis” of “Les miz” voor de vrienden) is het geesteskind van Claude-Michel Schönberg, Alain Boublil en Jean-Marc Natel. De Engelstalige vertaling kwam van Herbert Kretzmer. ’t Moet niet altijd Andrew Lloyd Webber zijn. De originele Franse versie ging in première in september 1980, de Engelstalige debuteerde in de Londense West End in oktober 1985. De Engelstalige versie is trouwens geen echte kopie van het Frans, daar Kretzmer niet alles letterlijk vertaalde en nieuwe scènes toevoegde. In 1987 vond de première op Broadway plaats. De voorstelling zou onafgebroken blijven lopen tot mei 2003, goed voor 6680 voorstellingen en voor een vermelding als (voorlopig) vierde langst lopende Broadwayshow.

Een verfilming kon dus niet uitblijven, maar een vlotte bevalling werd het niet. Producer Cameron MackIntosh probeert al sinds eind jaren tachtig de musical rond Jean Valjean op het witte doek te krijgen maar het project liep telkens averij op. En dat terwijl “Evita” en “Phantom Of The Opera” wel een pelliculeversie kregen. Alan Parker was trouwens de eerste regisseur die werd genoemd als potentieel regisseur (ergens in 1988), maar uiteindelijk ging dat niet door, en zou Parker later “Evita” verfilmen. Uitstel was echter geen afstel, en met regisseur Tom Hooper (“The King’s Speech”) vond MackIntosh eindelijk zijn roerganger. Hooper stond erop dat de cast live zong tijdens de opnames en geen vooraf in de studio opgenomen zangpartijen playbackte. Enkel de orkestrale partijen werden tijdens de postproductie toegevoegd. Niet de eerste keer dat dit procedé wordt toegepast trouwens. Integendeel, bij vroege geluidsfilms werd dit eveneens zo gedaan, omdat de playbacktechniek toen nog niet volledig op punt stond. Meer recent werd in “Across The Universe” ook alles live voor de camera gezongen.

Voor wie het verhaal niet zou kennen, even een korte synopsis. “Les Misérables” begint in 1815, wanneer gevangene Jean Valjean (Hugh Jackman) op parool wordt vrijgelaten met negentien jaar dwangarbeid achter de kiezen voor het stelen van een brood (GAS-boetes waren er toen nog niet). Met de hulp van een begrijpende priester kan Valjean een volledig nieuw leven beginnen en acht jaar later is Valjean burgemeester van Montreuil-Sur-Mer, waar hij ook een kledingfabriek uitbaat. In die hoedanigheid komt Valjean in contact met de vroegere gevangenisbewaarder Javert (Russell Crowe) die nog steeds van plan lijkt om Valjean achter slot en grendel te krijgen. In de fabriek werken een heleboel vrouwen. Eén van hen is de arme Fantine (Anne Hathaway), wiens dochtertje Cosette wordt opgevoed door de hebberige herbergiers Thénardier (Sacha Baron Cohen en Helena Bonham Carter). Wanneer Fantine wordt ontslagen, ziet zij zich verplicht om prostituee te worden om de eindjes aan elkaar te knopen. Wanneer Valjean ontdekt dat hij indirect de oorzaak is van Fantines ongeluk, belooft hij om na haar dood voor haar dochter te zorgen. Een belofte waar hij zich aan houdt terwijl rondom hem de Franse revolutie stilaan vaste vorm begint aan te nemen.

Hooper kan aanvankelijk de aandacht vasthouden met een paar grootschalige massascènes, maar loopt gaandeweg verloren tussen de bombast en de pathos die uit het originele draaiboek druipen. Een gebrek aan ademruimte (werkelijk elk woord in de prent is gezongen, inclusief de dialogen die de liedjes verbinden) zorgt ervoor dat het droeve lot van de personages nooit resoneert en dat de historische achtergrond van de Franse revolutie zichzelf in de modder vastrijdt. In het eerste deel valt het nog wel mee met de schade, maar in het laatste deel dat zich afspeelt in 1832 is het inlevingsvermogen helemaal zoek. Hugh Jackman slaagt er niet om de tragiek van Jean Valjean tastbaar te maken, en om echte passie te vinden tussen gedoemde verliefden Amanda Seyfried en Eddie Redmayne heb je toch een vergrootglas of twintig nodig. Een beetje jammer, zeker omdat “Les Misérables” met een lengte van twee uur en een half daardoor extra lang aanvoelt: bijna alsof Hooper de honderdjarige oorlog aan het verfilmen is in plaats van een stuk van de Franse revolutie.

Wisselvalligheid troef dus in een film die hard probeert episch te zijn, maar het vuur te weinig aan de lont krijgt. Verdienen tussen de hoogtes en de laagtes wel een speciale vermelding: vooreerst Anne Hathaway die met haar trillende kin-uitvoering van catharsislied 'I Dreamed A Dream' ongegeneerd en met succes hengelde naar een Oscar voor beste vrouwelijke bijrol. En uiteraard kunnen we (zij het om andere reden) ook Russell Crowe niet onvermeld laten die met zijn Javert-gekweel de Pierce Brosnan kattengejank-wisselbeker editie 2012 mee naar huis mag nemen.