King Kong

Zeer goed
King Kong
1933
langspeelfilm
100 minuten
actie

acteur/actrice (8)

Ernest B. Schoedsack
Fay Wray
Bruce Cabot
Robert Armstrong
Noble Johnson
James Flavin
Frank Reicher
James Flavin

regisseur (1)

producent (1)

Ernest B. Schoedsack

componist (1)

Dé monsterfilm die alle andere monsterfilms in de schaduw zet. Koning Kong is immers geen hersenloze mensendoder maar een gigantische lamme goedzakgorilla die het loodje legt omdat de mens hem uit zijn natuurlijke habitat rukt en omdat hij verliefd werd op een platinablonde blondine.

King Kong is het geesteskind van Merian C. Cooper. Niet alleen een filmmaker, maar ook een avonturier annex ersatzontdekkingsreiziger en lid van de raad van bestuur van Pan American Airways. En tijdens de Pools-Russische oorlog zelfs Russisch krijgsgevangene. En gefascineerd door apen. Hij bedacht een plot rond een reuzengorilla die met een komodovaraan vocht en voorzag ook ruimte voor een menselijke heldin om criticasters die hem doorgaans verweten machocinema te draaien de mond te snoeren. Paramount weigerde het project te financieren omdat het in volle depressietijd te duur was om een technische ingewikkelde film in Afrika te gaan draaien. David O. Selznick – toen productiehoofd bij RKO – zag er wel heil in.

Samen produceerden ze eerst The Most Dangerous Game en het klikte meteen met regisseur Ernest B. Schoedsack. En met acteurs Robert Armstrong en Fay Wray: allemaal zouden ze meewerken aan wat King Kong zou worden. Cooper huurde romanschrijver Edgar Wallace in om zijn gorilla-idee verder uit te werken. Na de eerste draft overleed Wallace op 56-jarige leeftijd aan de gevolgen van diabetes en een dubbele longontsteking. Voor de revisies huurde Cooper James Ashmore Creelman in – ook hij werkte mee aan The Most Dangerous Game – en het was in dit stadium dat klassieke elementen zoals de schone en het beest-concept werden toegevoegd. Ook Horace McCoy en Leon Gordon schreven anoniem mee aan het script, en zij voegden het mythische aspect toe van de inboorlingenstam. Wat Creelman maar niets vond. Omdat Cooper het uiteindelijke script te traag vond, liet hij alles nog eens passeren bij zijn vrouw Ruth Rose. Zij modelleerde het personage van Fay Wray meer naar zichzelf, dat van Denham naar Cooper, schreef een nieuwe openingsscène en polijstte de dialogen. Of hoe het script van Kong door vele handen vele lagen kreeg en uiteindelijk nagenoeg perfect in de juiste plooien viel.

Cooper en Schoedsack voerden samen de regie, en verdeelden de taken: Schoedsack nam de dialoogscènes voor zijn rekening, Cooper concentreerde zich samen met O’Brien op de actie- en effectenscènes. Los van het narratieve innovatieve schreef Kong ook geschiedenis door de mijlpaaldoorbrekende techniciteit waarmee Willis O’Brien de (stopmotion)effecten realiseerde. Dat modellenwerk blijft ook in CGI-tijden ongeëvenaard. Om een lang verhaal kort te maken: heel wat toeschouwers in de jaren dertig – en ongetwijfeld lang daarna – waren ervan overtuigd dat Kong een echte reuzengorilla was en geen miniatuurmodel bestaande uit aluminium, schuimrubber, latex en konijnenvacht. En dan was er ook nog eens ruimte voor ettelijke dinosaurussen waar Kong een robbertje mee vocht. Aanvankelijk waren er ook nog reuzespinnen, maar die scène werd na testscreenings uit de film verwijderd. De scène werd niet bewaard, en is daardoor een van de meest beruchte lost footage-bobijnen uit de filmgeschiedenis. Niet alleen het modellenwerk was opzienbarend: King Kong is ook een van de eerste films waarin het fantasierijke realistisch wordt door een sterk samengaan van matte-achtergronden, achtergrondprojectie en vernieuwende cameratechnieken. Of hoe Cooper en co tijdens het acht maanden durend opnameproces alles op alles zetten om een generatieoverschrijdende klassieker af te leveren. En allemaal netjes opgenomen in de US of A, droomfabriek par excellence.

Ook de score van Max Steiner schreef geschiedenis. Om kosten te besparen wou RKO aanvankelijk muziek uit eerdere films gebruiken, maar Cooper bestelde alsnog een nieuwe score bij Steiner en die schreef prompt de allereerste soundtrack ooit met een herkenbaar thematisch leidmotief. King Kong groeide uit tot een ware box office-sensatie en kende heel wat re-releases, zij het niet meteen in oorspronkelijke vorm. Kort na de oorspronkelijke release trad immers de Hays Code in voege, Hollywoods zelfregulerende censuurcommissie. En die vond dat sommige scènes in King Kong die code schonden. Waarop er voor de re-releases nogal wat gewelddadige scènes werden ingekort. De scène waarin Kong Fay Wray ‘uitkleedt’ en er wat mee flirt werd zelfs volledig weggeknipt. Die scène werd trouwens in heel wat landen van meet af aan lokaal gecensureerd – waaronder ook in ons land. Ook het materiaal dat als gevolg van de Hayscode was verwijderd bewaarde RKO niet. Iedereen dacht dan ook dat die scènes voorgoed verloren waren, tot er in 1969 een volledig intacte 16-mm versie opdook van de versie zoals die in 1933 in première was gegaan. Waardoor de film een jaar later volledig intact nieuwe generaties kon verbazen. Zelfs voor degenen die de film op tv hadden gezien, was dit de eerste kennismaking met die originele versie. Wie de film in de jaren tachtig op tv zag in een ingekleurde heiligschennende versie, was dan weer de pineut.

Kong dook op in tal van andere films – Schoedsack en Cooper leverden een jaar na hun film al de sequel Son Of Kong af – en kreeg twee officiële remakes die trouw bleven aan de teneur van het origineel en allebei ook klassiekers te noemen zijn. Dino De Laurentiis kwam in 1976 op de proppen met een update – de filmploeg op een boot werd de crew van een olietanker en Kong kroop op het eind op het World Trade Center in plaats van het Empire State Building. Peter Jackson ging in zijn drie uur durende versie uit 2005 meer voor een echte remake en laste zelfs de reuzespinnenscène in.

Of hoe Cooper bij zijn initieel ‘gorilla vs komodovaraan’-idee ongetwijfeld niet kon vermoeden hoe groot de (pop)cultuurerfenis zou zijn die hij zou achterlaten.

Alex De Rouck
Scène uit de film.