Als je van het leven citroenen krijgt, maak er dan limonade mee. Een citruswijsheid waar zelfs Forrest Gump van op de hoogte was. En die ook de Dynes hoog in het vaandel dragen. Al hoeven het voor hen zelfs geen citroenen te zijn: laat dit drietal een sigarettenpeuk vinden, en ze proberen er een tabaksplantage van te maken. Of in te ruilen voor vijf citroenen.

Robert, Theresa en hun dochter Old Dolio zijn stadsjutters in Los Angeles. Om te overleven zien ze zich verplicht hun heil te zoeken in wat je op zijn minst strafbare feiten kan noemen. Een oplichting links, een diefstal rechts … alles om te overleven, om hun huur te betalen en ook wel een beetje om te kunnen genieten van de geneugten die de materialistische maatschappij schenkt aan degenen die zich al die moderniteiten wel kunnen permitteren. Waarom de Dynes aan de zelfkant zijn beland, krijgt geen duiding. Al zijn ze waarschijnlijk nooit echt conventioneel geweest, daar ze hun dochter 26 jaar geleden lieten registreren met de voornaam Old Dolio. Ergens laat zich voelen dat het jutten voor de Dynes een zelfgekozen way of life is, of dat ze als luis toch minstens proberen te nestelen in de pels van hun onfortuinlijke situatie.

Het is Old Dolio die een schrandere oplichting bedenkt nadat de Dynes via een sweepstake een reis naar New York winnen. Ze vliegen met hun drie naar de Grote Appel, waar Old Dolio haar koffer van de bagageband laat meenemen door haar ouders. Voor verdwenen bagage hebt je immers recht op ruim 1500 dollar, en daarmee kunnen ze terug de huur voor een maand betalen. Waar Old Dolio geen rekening mee kon houden: dat haar ouders op de terugvlucht zouden kennismaken met de levendige en spitse Melanie die zowaar besluit om de Dynes wat bij te staan met hun oplichterspraktijken.

Performanceartieste, regisseuse, scenariste en actrice Miranda July levert voor de derde keer een film af die het opneemt voor onconventionele personages die op hun eigen manier de mallemolen van het leven proberen te tackelen terwijl ze hem tegelijkertijd ook zelf een fikse duw geven. Net als Me, You And Everyone We Know en het wat onder de radar gebleven The Future combineert Kajillionaire humor met een hoek af met onderliggende menselijke drama’s. Die combinatie bereikt een orgelpunt in de woonruimte waar de Dynes elke maand 500 dollar moeten voor ophoesten: een aan een chemisch bedrijf aanpalend magazijn waar om de haverklap een enorme schuimsmurrie - denk aan de moederkoek van The Blob en je bent er - van de muren druipt. July houdt de humor extra levendig door de heel filmische manier waarop de Dynes hun oplichterspraktijken uitvoeren: om securitycamera’s te vermijden kronkelt Old Dolio zelfs op klaarlichte dag als een volwaardige dievegge achter muren en struiken.

Het drama komt pas in de tweede helft van Kajillionaire op het voorplan met de komst van Melanie. Niet alleen ziet die haar plan om samen met de Dynes wat antiek afhandig te maken van nietsvermoedende bejaarden ontsporen door Roberts cynische terwijl we hier toch zijn kunnen we ook hun chequeboekje stelen-aanpak, ze voedt ook de onderhuidse rebellie van Old Dolio. Die komt immers tot de conclusie dat ze het haar ganse leven heeft moeten doen zonder echte (ouder)liefde, en dat heeft gevolgen op de psyche van de wereldvreemde twintiger die afstevent op een radicale wedergeboorte.

Kajillionaire is van opzet minimalistische cinema die zijn soms onverholen maatschappijkritiek uitschreeuwt onder een dik suikerspinnenweb. Daarbij schuwt July de metaforen niet. De veelvuldige aardbevingen in de plot zijn er niet alleen omdat die nu eenmaal in LA voorkomen, maar dienen ook om Old Dolio wakker te schudden uit het lethargische leven dat ze dusver leidde. Eigenzinnigheid is het sleutelwoord in een film waarbij je vaak niet weet om het nu om te lachen of te huilen is. Waarschijnlijk gewoon allebei: aan het eind laat Kajillionaire het cynisme varen door voluit de kaart te trekken van huidverschroeiend optimisme. Ook als romanticus kan je je aan Kajillionaire laven.

Veel heeft July ook te danken aan haar cast. Richard Jenkins en Debra Winger zijn respectievelijk uitbundig en ingetogen goed gecast als liegend en bedriegend ouderpaar, al krijgt de echte koopwaar vorm door Rachel Evan Wood en Gina Rodriguez die gaandeweg evolueren van bijrolpersonages naar het echte hart van de prent.

Te zien op verschillende VoD-platformen.
Gezien op Film Fest Gent.