Waar de broers Dardenne, Ken Loach en andere Andrea Arnolds hun cameratechnieken aanwenden om in soms amechtige close-up via de neusgaten binnen te dringen in het hart van hun personages, bekijkt Gomorra-regisseur Mateo Garrone het meer vanop een cinematografische afstand. Zij het zonder zijn hoofdpersonage al te ver uit het oog te verliezen.

Vanwaar deze intro-overkoepelende vergelijking? Omdat Garrones met Italiaans, Frans en ook Belgisch geld gefinancierde Io capitano best een film zou kunnen zijn van eender welke sociale filmer. Meer zelfs, dit kan je zelfs zien als een soort prequel op Tori et Lokita. Om het vergelijkend verschil door te trekken: Jean-Pierre en Luc Dardenne concentreerden zich op de ontmenselijking van migranten in het ‘gastland’, Garrone toont de uitbuiting en inhumane behandeling die Afrikaanse migranten op hun eigen continent te wachten staan eens ze het besluit hebben genomen om in Europa hun geluk te gaan zoeken.

Io capitano toont hoe twee Senegalese zestienjarige neven besluiten om vanuit hun eigen land via Libië naar Italië te trekken. Ze hebben daarvoor genoeg ‘reisgeld’ gespaard, en denken dat daarmee de kous af is. Niet dus: Seydou en Moussa worden net als hun lotgenoten een speelbal in de handen van gewetenloze afzetters, corrupte politieagenten, sadistische maffiosi en ander slavendrijvend gespuis. De zeetocht van Afrika naar Europa overleven mag dan al een kwestie van geluk zijn, op de boot geraken is dat eveneens, zo blijkt.

Garrone en zijn scenaristen gingen tijdens de constructie van het script ten rade bij tal van Afrikaanse migranten. Uit hun anekdotes en eerstelijnsgetuigenissen verzamelden ze genoeg stof om de tocht van Seydou en Moussa als een soort Dickensiaanse overlevingsodyssee te portretteren. Niet met de camera op de neus dus, maar veelal met een panoramisch perspectief zodat je een bevattelijk overzicht krijgt van de dorre woestijn waarin Seydou en Moussa aan hun lot worden overgelaten of de martelkamer waarin Seydou lijfelijk ondervindt hoe ver lokale misdadigers willen gaan om de laatste centen, euro’s en dollars van de emigranten af te troggelen, daarbij de niet te verstane boodschap krijgend dat zijn leven eigenlijk geen cent, euro of dollar waard is.

Het brandend actuele Io capitano komt niet zonder kanttekeningen. Garrone geeft de atrociteiten in zijn fundamenteel karakterdrama een ondertoon mee van een fragmentarische, anekdotische en welhaast Hollywoodiaanse thriller. Tegengas om het allemaal bevattelijk te maken en om de prent weg te stuwen uit de krochten van de nichecinema dat het in veel gevallen met een klein publiek moet doen en vaak ook niet eens buiten het festivalcircuit wordt opgepikt. Garrone heeft natuurlijk wel de geloofsbrieven - dit is zijn elfde langspeler - om als gevestigde Europese filmer geboekstaafd te staan, en pakt het filmisch-epischer aan, magisch-realistische droomscènes inclusief. Wat her en der leidt naar een niet altijd toonvaste spreidstand tussen intimistisch drama en verhalende epiek.

Buikgevoel vond Garrone door hoofdzakelijk in te zetten op de aanwezigheid van niet-professionele acteurs. In de hoofdrol castte hij Seydou Sarr, een jonge Senegalees die door zijn muzikale achtergrond – op de soundtrack zijn een paar van zijn composities te horen – al artistieke ambities had en de juiste bezetenheid bleek te hebben om de film-Seydou met jeugdige naïviteit de helletocht tastbaar te laten maken.

Gezien op Film Fest Gent.