Het eerste slachtoffer van de oorlog is de onschuld. De tagline die in 1986 Oliver Stones Vietnammemoires “Platoon” onsterfelijkheidswaarde meegaf blijft spijkers met koppen slaan. Deze wijsheid/waarheid zou immers perfect op de affiche van “Insyriated” kunnen staan, de splinterbom waarmee de Brusselse regisseur Philippe Van Leeuw de oorlog in SyrIë in de zaal gooit. En waarmee hij het 44e Film Fest Gent mocht openen. Een evenement waarop meteen een brug naar de vluchtelingenactualiteit werd geworpen. Van Leeuw ontmoette in Gent immers de initiatiefnemers van Cinemaximiliaan, een vrijwilligersorganisatie die filmvertoningen, optredens en activiteiten organiseert in opvangcentra voor vluchtelingen, in culturele instellingen of zelfs bij mensen thuis.

Van Leeuw is een humaan cineast die vooral als ‘directeur de la photographie’ actief is, en in 2009 debuteerde met “Le Jour Où Dieu Est Parti En Voyage”. Daarin liet hij de genocide in Rwanda zien vanuit het standpunt van een Tutsi-vrouw. Op de vlucht. De lijn van dat debuut wordt zichtbaar doorgetrokken in Insyriated, waarin een Syrische familie probeert te overleven in een gebied waarin continu explosies te horen zijn, sluipschutters op de loer liggen en de onzekerheid over leven en dood dagelijkse kost is.

In een appartement in Damascus houden een grootvader, dochter, drie kinderen, een huishoudster, een buurjongen en een buurkoppel met een baby zich schuil. De man des huizes is al een tijd afwezig, en niemand weet of hij ooit nog door de barricades terug kan geraken. Het appartement is gebarricadeerd: twee houten balken zorgen ervoor dat niemand van buitenaf de deur kan inbeuken, en als er zich toch iemand van de bewoners naar buiten waagt gaat het slot direct terug op de deur. Als er geweerschoten te horen zijn, zoekt iedereen dekking in de keuken: de enige kamer waar geen vensters zijn. Alle andere appartementen in het gebouw zijn reeds leeggeplunderd. De vrouw des huizes staat tussen verschillende muren geprangd: ze is ongerust over het lot van haar man, probeert orde en structuur te bewaren en tracht om zoveel mogelijk het ‘normale’ leven te laten doorgaan.

De Israëlische Hiam Abbass is uitstekend gecast in de centrale hoofdrol. Abbass is niet alleen sant in eigen land, maar ook in Hollywood waar ze reeds zowel in onafhankelijke producties (“The Visitor”) als in blockbusters (“Munich”, “Gods And Kings”, “Blade Runner 2049”) te zien was. Eveneens excellent is Diamand Bou Abboud als de buurvrouw die samen met haar man en hun baby naar het westen wil vluchten. De andere acteurs zijn hoofdzakelijk debutanten of niet-professionele acteurs die veelal van Syrië afkomstig zijn en als vluchteling in Libanon – waar Van Leeuw “Insyriated” heeft opgenomen – verbleven.

Van Leeuw bezorgt de oorlog een menselijk gelaat. De niet-gestelde vraag – wat zou jij doen in dezelfde situatie – is een open uitnodiging om het vluchtelingenvraagstuk vanuit een tastbaar standpunt te benaderen. Al blijft “Insyriated” in de eerste plaats een film. Een strak geregisseerde zelfs, en de luid klinkende geweerschoten die iedereen meermaals naar de keuken doet rennen vormen een sterk staaltje suggestieve spanning. Halverwege transformeert “Insyriated” zelfs in een home invasion thriller. Naar het einde toe lost Van Leeuw narratief even de rol door het lot van een van de personages bij te kleuren en een scène buitenshuis een spanningsboog mee te geven waarin naderhand niets wordt mee aangevangen. Dat bijsturen en neigen naar ‘blockbusterspanning’ voelt aan als een stijlbreuk die even vloekt met de logische opbouw van de vijfenzeventig minuten die eraan voorafgingen. Niet dat Van Leeuw gaat voor een deus ex machina: de toestand is op het eind nog even benard en benauwd als bij het begin. De verontwaardiging ook.

Gezien op het Filmfestival van Gent.