Twee films over illusionisten/magiers met een Victoriaanse ondertoon die in dezelfde maand de Belgische bioscopen bereiken: we zullen The Prestige en The Illusionist dan maar eens vergelijken, zeker. De conclusie is vlug gemaakt: The Prestige is de beste van de twee - gelaagder, entertainender en schalkser. Wat niet wil zeggen dat The Illusionist synoniem staat voor een mislukte trip naar de cinema. Alleen al omdat regisseur Neil Burger en director of photography Dick Pope hun uiterste best doen de film zo dicht mogelijk te laten aanleunen bij het Wenen anno 1900, is The Illusionist de aandacht meer dan waard.

De film baadt constant in sepiakleuren en evoceert zo de kleur en sfeer van de gaslampen van weleer. Daarnaast dienden ook vroege prenten van de broers Lumière als inspiratie. De straten in Praag waar de film is opgenomen, zijn dan weer een perfecte stand-in voor de Weense klinkers en kinderkopjes. De illusie dat alles gefilmd is in de tijd dat het verhaal zich afspeelt is alvast op alle vlakken geslaagd.

The Illusionist is de nom de plume van de mysterieuze, schijnbaar ondoorgrondelijke Eisenheim (Edward Norton). Het verhaal doet de ronde dat hij als jonge knaap, weggelopen van huis, werd benaderd door een tovenaar met de abiliteit zichzelf te laten verdwijnen. Feit is dat Eisenheim uitgroeit tot een begaafd illusionist die de Weense goegemeente in grote theaterdrommen tot zich liet komen voor geliefde truukjes genre een pit van een sinaasappel op luttele seconden tijd laten uitgroeien tot een echte, vruchten dragende sinaasappelboom.   Eisenheim trekt ook de aandacht van de vadsige kroonprins Leopold (Rufus Sewell), die hem uitnodigt tot een battle of wills op het koninklijk paleis. Het leven zal voor Eisenheim nooit meer hetzelfde zijn wanneer hij ontdekt dat Leopold aanpapt met Sophie (Jessica Biel), de hertogin van Teschen. Sophie was immers Eisenheims jeugdliefje, maar het water (zij van adellijke stand, hij een arme zoon van een kastenmaker) tussen hen beide was veel te diep. Het vuur is echter blijven vonken (zeker bij de getormenteerde abracadabraziel van Eisenheim), en het duurt dan ook niet lang vooraleer hij en Sophie terug van een toekomst samen beginnen te dromen. Al is dat buiten politiecommisaris Uhl (Paul Giamatti) gerekend. Hopend op een promotie tot wie weet zelfs burgemeester, laat hij Sophie spioneren en probeert hij de mythe rond Eisenheim te doorprikken om zo een goede voet te halen bij Leopold. Van zodra moord en verraad op het voorplan komen, weet echter ook Uhl niet meer waar de waarheid eindigt en de illusie begint...

Toegegeven, de truuks die Eisenheim op de planken tovert zijn heel intrigerend. Het verhaal daarrond is echter wat te flets om even boeiend te zijn als de geëtaleerde hocus pocus. Op zich is The Illusionist niets meer dan een tragisch liefdesverhaal, gecombineerd met een vrij rechttoe - rechtaan verhaal over corrupte notabelen en adellijk gespuis. Het ziet er allemaal wel mooi en zeer romantisch uit, maar de verpakking kan niet verdoezelen dat het verhaal op zich vrij simpel is en blijft, en af en toe ook vrij risicoloos wordt afgehandeld. Voeg daar nog bij dat Rufus Sewell op automatische piloot acteert voor zijn zoveelste semi-flamboyante slechterik en het is duidelijk dat The Illusionist niet zo hoog scoort op het bad guy front.

Bovendien verdwijnt de grote goochelaar ook daadwerkelijk voor hele delen van het toneel, en lijkt het af en toe wel of commisaris Uhl de eigenlijke protagonist van het verhaal is. Indien de makers het scenario met wat meer finesses hadden uitgetekend in plaats van te vaak een iets grovere borstel te hanteren, dan vielen er ongetwijfeld meer subtiele verrassingen te rapen in dit magisch mysterie. De gelijkenis met bestaande personages is trouwens niet louter fictief: kroonprins Leopold is gemodelleerd naar kroonprins Rudolf, de zoon van keizer Frans-Joseph. Die Leopold werd later samen met zijn minnares dood aangetroffen op het jachtgoed Mayerling. En Eisenheim is dan weer gebaseerd op de illusionist/helderziende Erik Jan Hanussen die in 1933 door de nazi's werd vermoord.