Een van de wereldoorlogtweeverhalen waar filmmakers schijnbaar niet genoeg van krijgen is de aanslag op oppergruppenführer Reinhard Heydrich in Praag op 27 mei 1942. Al in 1943 druppelden de eerste Heydrichfilms Hollywood binnen: “Hangmen Also Die” (geregisseerd door Fritz Lang) en “Hitler’s Madman”. In 1964 reconstrueerde het Tsjechische “Atentat” de feiten, en in 1975 kwam er met “Operation Daybreak” een grootschalige internationaal mikkende versie. Vorig jaar draaide de Brit Sean Ellis (“Cashback”, “Metro Manila”) met “Anthropoid” een naar verluidt heel waarheidsgetrouwe versie van de aanslag en de gevolgen daarvan. Cillian Murphy en Jamie Dornan vertolkten daarin de partizanen van dienst. Pindakaashelaas haalde die film de Belgische zalen niet, en als je hem op dvd wil bekijken moet je je behelpen met een importversie. Al staat “Anthropoid” momenteel ook verborgen geparkeerd tussen de mazen van het Netflixaanbod. Wel uitgebracht hier ten lande: het met Belgisch geld meegefinancierde “HHhH”, gebaseerd op de uit 2010 stammende roman van de Fransman Laurent Binet.

Ha Ha ha Ha? Veel valt er nochtans niet te lachen in deze grimmige oorlogskroniek. De titel is een afkorting van Himmlers Hirn heisses Heydrich, en die ‘huh’-mondvol is een reden dat de film als officiële tweede titel “The Man With The Iron Heart” heeft. Het grote verschil met de vorige films over de moord op Heydrich is dat regisseur Cédric Jimenez ook aandacht besteedt aan de psyche van de man die de grote Endlösingplannen in een PowerPoint goot … euh, op papier zette. Het ontwerp van de plannen om op korte tijd zoveel mogelijk Joodse mannen, vrouwen en kinderen ‘efficiënt’ om te brengen kwam grotendeels uit zijn koker. In het eerste deel van de film zien we hoe de geïndoctrineerde geweldenaar (Jason Clarke) huwt met aristocraatsdochter Lina (Rosamund Pike), hoe hij liefhebbende huisvader wordt, zijn uitroeiingsplannen klinisch ontwikkelt en brutaal komaf maakt met vijanden van het Derde Rijk. Het eigenlijke plan van het Tsjechische verzet om Heydrich te executeren start pas ergens in het midden van de prent met de introductie van Jozef Gabzick (Jack Reynor) en Jan Kubis (Jack O’Connell).

Wie “Operation Daybreak” en/of “Anthropoid” zag, weet waar zich aan te verwachten. Net als in die films wordt de aanslag historisch vrij trouw gereconstrueerd. Inclusief de ongemeen bloederige represailles van de nazi’s die uit wraak (onder meer) het dorp Lidice met de grond gelijk maakten, er elke man koelbloedig vermoorden en alle vrouwen en kinderen naar concentratiekampen stuurden. De finale confrontatie tussen de partizanen de nazi’s is ook redelijk volgens het geschiedenisboekje, al kleurde Jimenez de gebeurtenissen wat bij door de vier Tsjechen een wapenarsenaal te bezorgen dat precies van de set van eender welke grootschalige actiefantasie werd gepikt. Terwijl de in het nauw gedreven mannen zich in het echt met een handvol kleinkaliberpistolen moesten zien te verweren tegen tot de tand bewapende SS-troepen die niet keken op een machinegeweer of handgranaat meer of minder.

“HHhH” gaat van ijzige karakterstudie via een spionagethrillerbrugje over naar een onvervalste actieklepper. Dat Jimenez erin slaagt om het verhaal net als zijn voorgangers interessant in te kleuren, spreekt in zijn voordeel. Doet dat minder: zijn vaak overdadige stijl waarmee hij lijkt te solliciteren naar een job in Hollywood – en die opzichtige m’as-tu-vu valt niet alleen tijdens de actieclimax op. Het meest/minst tot de verbeelding sprekend is een scène waarin Heynrich en Lina dansen: de camera draait in close-up mee met hun gezichten om dan vervolgens uit te faden in een zwartwitcirkel die deel uitmaakt van een bioscoopfilm waar het duo zit naar te kijken. En Pikes orgastische schreeuw laten overgaan in een scanderende nazimeute is ook opzichtig gehengel. Het zijn cinemakunsten waar een meer doorleefd cineast waarschijnlijk zou mee wegkomen, hier leiden ze op de een of andere reden af. Het is wat het is. 

Wat niet wegneemt dat deze nieuwe versie van de aanslag op Heyndrich andermaal potente cinema oplevert. Al zal de eventuele meerwaarde in eerste instantie enkel zichtbaar zijn voor wie onbekend is met “Operation Daybreak” en “Anthropoid”. De vertolkingen zijn trouwens dik in orde: Clarke en Pike zien er geen graten in om onvervalst de smerige toer op te gaan, en zowel O’Connell als Reynor (de broer van het hoofdpersonage in het schattige “Sing Street”) zijn uit het goede (filmische) soldatenhout gesneden.