Terwijl de jury in Cannes de laatste rechte lijn inzette naar het toekennen van de Gouden Palm anno 2009 aan Michael Hanekes “Das Weisse Band”, schoven wij nog eens de winnaar van vorig jaar in de dvd-lader. Sympathiek, al zeggen we het zelf. De winnaar van vorig jaar was trouwens een verrassing: geen van de grootschalige favorieten ging met de grote bekroning naar huis, maar wel het kleinschalige, intimistische en haast onopvallende “Entre Les Murs” werd het grote prijsbeest. En terecht, zoals iedereen die de film inmiddels zag, enkel maar kan beamen.

De Franse cineast Laurent Cantet kaart graag maatschappelijke problemen aan. Zijn vorige maatschappijkritische prenten “Ressources Humaines” (1999) en “L’emploi Du Temps” (2001) kregen respectievelijk de César voor de beste eerste film en de Leeuw Van Het Jaar op de Mostra Van Venetië. Een lieveling van de critici was hij dus al, en met “Entre Les Murs” leverde hij inmiddels een onvervalste crowdpleaser af. Cantet richt zijn camera op een ‘probleemschool’ in een Parijse buitenwijk, en haalt daarmee de krantenkoppen van 2005 terug onder de aandacht, toen rellen tussen de jongeren en de politie het internationale nieuws kleurden. “Entre Les Murs” laat de rellen en de opschudding voor wat ze waard zijn, en toont hoe de smeltkroesjongeren zich tijdens de schooluren moeten zien te redden in een wereld waarvan ze vaak denken dat die hen niet begrijpt of die ze toch niet volledig als de hunne beschouwen.

“Entre Les Murs” wordt verteld en vertolkt door mensen met eerstelijnsinformatie. François Bégaudeau was zelf leraar in een middelbare school in Parijs (momenteel is hij journalist en auteur) en schreef in 2006 een roman over zijn ervaringen. De roman kwam onder de aandacht van Cantet die al een tijdje een film wou maken die zich afspeelde in een school. De cineast stelde zich echter niet tevreden met het zomaar verfilmen van Bégaudeaus roman. Hij vroeg of Bégaudeau zelf mee het scenario wou bewerken en of de ex-leraar zichzelf kon vertolken, kwestie van de zaken zo levensecht mogelijk te maken. Een slimme vondst: met eender welke professionele (bekende) acteur in de hoofdrol wordt de muur tussen realiteit en fictie immers finaal doorbroken. Bovendien blijkt Bégaudeau uitstekend op het scherm te kleven. Zijn passie voor zijn rol en het leraarsvak druipt van het scherm en is de eerste reden dat deze babbelfilm magnetische cinema oplevert.

De tweede reden zijn de leerlingen. De ongeveer vijftienjarige jongeren zijn allemaal niet-professionele acteurs die echt school lopen in Parijs. In tegenstelling tot Bégaudeau spelen zij wel een rolletje, en zoals blijkt uit de extra’s één waar ze een flink deel van zichzelf inleggen. Het scenario werd half uitgeschreven, half geïmproviseerd. Op zich wordt er in “Entre Les Murs” (dat zich volledig binnen de schoolmuren afspeelt) veel geleuterd, maar babbelen wordt hier tot een kunst verheven. Twee uur lang vormen de schoolmuren een territorium waarin Bégaudeau en zijn leerlingen tonen dat maar weinig zaken echt zwart of wit zijn. Geen enkele (re)actie wordt voor dramatisch effect uitgemolken: alle situaties zijn levensechte faits divers die samengebundeld worden tot een film die met minimale middelen maximum effect bereikt.

“Entre Les Murs” toont aan dat het leraarschap een nobel beroep is, en dat het af en toe ook een levende hel is. Dit gebeurt zonder sensatie of getrokken 'Blackboard Jungle'-messen: het zijn gewone frustraties van alledag die voor de merde zorgen. Cantet en Bégaudeau gaan zeker niet aan de goede kant voorbij: tijdens de scènes in de klas spat de levensvreugde vaak van het doek, en Bégaudeaus grimassen tijdens de meer geanimeerde momenten tonen aan dat de grens tussen positieve en negatieve vibes vaak heel dun is. De film besteedt uiteraard ook scheepsladingen aandacht aan de leerlingen: de verschillende culturele achtergronden, vooroordelen en de rebelse leeftijd zorgen ervoor dat er elke dag een clash is (is het niet met de leraars, dan wel met elkaar). De pertinente vraag die tussen de regels wordt gesteld is belangrijk: hoe ga je om met gezag, discipline en macht in ‘wij tegen zij’-situaties. Leraar tegenover leerling, jong versus oud, machthebber tegenover machteloze… het wordt hier op de schoolbanken geportretteerd, maar het is uiteraard allemaal netjes extrapoleerbaar naar het leven daarbuiten. Dit is een film uit en voor het hart, waarin zelfs gesprekken over de subjonctif imparfait een entertainende eerlijkheid meekrijgen. Of hoe een film die gedurende twee uur enkel maar gesprekken toont tussen een leraar en leerlingen (afgewisseld met observaties uit de leraarskamer) synoniem is met een pakkend portret van de hedendaagse multiculturele samenleving. Verplichte kost.

Twin Pics brengt de film uit in een verzorgde uitgave met twee schijfjes in een kartonnen doosje. De tweede schijf bevat ruim twee uur achtergrondmateriaal. Het meest uitgebreid (en het meest interessant) is de making of, waarin uitvoerig uit de doeken wordt gedaan hoe de film conceptueel tot stand kwam. Hoe de leerlingen werden gecast, hoe er mocht worden geïmproviseerd, hoe de film het boek aanvult, enz. Eveneens interessant is de commentaartrack. Die behelst niet de volledige film, maar geselecteerde scènes waarin Cantet en Bégaudeau toelichten hoe de opnames in hun werk gingen. Samen goed voor tachtig minuten boeiende info, en alles netjes ondertiteld. De twee overige extra’s zijn niet ondertiteld en meteen vooral voer voor de francofielen. ‘Zelfportretten voor de klas’ bundelt de integrale scènes waarin de leerlingen zich voorstellen via een spreekbeurt. Daarnaast wordt er nog eens dieper ingegaan op de workshops voor de niet-professionele acteurs/leerlingen met impressies van brainstormsessies en babbelmomenten. Kortom, een met onderscheiding geslaagd dvd-pakket.