Voor de een is “Enemy” grote kunst, voor de andere grote quatsch: zo gaat dat nu eenmaal met films die zich als mindfuck laten catalogeren. Denis Villeneuves adaptatie van de uit 2002 stammende roman 'O Homem Duplicado' van José Saramago (een Nobelprijswinnaar voor Literatuur zowaar) catert alvast niet aan de snellehapzoeker: wat je ziet is even belangrijk als wat je niet ziet, en alles is voor verschillende interpretaties vatbaar. En Villeneuve heeft bewust geen zin om te verklaren of te duiden: iedereen moet voor zichzelf maar uitmaken hoe hij of zij alles voelt. Villeneuve doet een David Lynchke, met andere woorden.

Het uitgangspunt is op zich helder genoeg om ook de gewone thrillerfan te plezieren. Jake Gyllenhaal kruipt in de huid van Adam Bell, een stoffige geschiedenisleraar die - zo kunnen we interpreteren - uitgeblust in het leven staat. Zelfs zijn relatie met Mélanie Laurent is eerder symptomatisch dan passioneel. Op een dag schuift hij - op aanraden van een collega - een komische dvd in de laptop en één van de figuranten daarin, een zekere Anthony Claire, lijkt als twee druppels water op Adam.

Hij besluit om zijn dubbelganger op te sporen (lang leve het internet) en contacteert Anthony telefonisch met de vraag of ze elkaar kunnen ontmoeten. Waarop er een dubieuze obsessie tussen de twee mannen ontstaat, en hun respectievelijke partners mee in het web worden gezogen. En dat web mag je letterlijk nemen, getuige de vele verwijzingen naar spinnen - zowel in de cityscapes van het surreëel vormgegeven Toronto als in een bizarre openingsscène waarin een stripster op hoge hakken aanstalten maakt een levende tarantula te verpletteren. Ja, dit is zo een van die films ...

Villeneuve draait alles ofwel in het schemerduister of in het oker, en het geluidslandschap doet ook al niet veel om je gemoedsrust te bezorgen. Op zich hoef je de plot van “Enemy” niet te interpreteren om 'mee' te zijn. Enkel de beginscène en het freaky as shit eindshot laten zich naderhand gezien niet verklaren. Al zijn er pogingen: het zouden metaforen zijn voor een dystopische maatschappij, of symbolen voor de fragiele man-vrouwrelaties in de prent of flarden van een innerlijke strijd waarbij er eigenlijk maar één personage echt is. Wie achteraf een boompje wil opzetten: veel plezier ermee.

Knap is dat “Enemy” eigenlijk niet staat of valt met een logische verklaring. Goed, de laatste dertig seconden zullen er voor velen te veel aan zijn, de rit erheen staat garant voor intrigerende cinema. En dat komt ook door de sterke en onderkoelde vertolking van Gyllenhaal, die met kleine nuances in zijn houding de dubbelgangers subtiel inkleurt. Villeneuve draaide “Enemy” trouwens nog voor “Prisoners”, de ontvoeringsthriller (eveneens met Gyllenhaal) waar hij in de herfst van vorig jaar hoge ogen mee gooide. Midden in de preproductiefase van “Prisoners” zelfs, daar deze film werd opgezet in afwachting dat de opnames konden starten van zodra Hugh Jackman zich kon vrijmaken. Een tussendoortje is dit echter niet: eerder een bezwerende prent uit een tweeluik dat kan tellen.