Het kan bijna niet anders of Ladj Ly moet alle seizoenen van The Wire hebben gezien. En ervan hebben genoten. En indien niet … toevallig alvast dat Ly vertrokken lijkt voor wat zich laat omschrijven als een Franse cinemabroer van de Amerikaanse televisiereeks. Geen drugskroniek uit Baltimore hier uiteraard, maar een meerdere ooghoeken-kijk op wat zich gemakkelijkheidshalve laat omschrijven als probleemwijken in de Franse/Parijse banlieues. Ly heeft intussen laten weten een trilogie voor ogen te hebben en dat het derde deel ervan zich in de jaren negentig zal afspelen.

Ly’s langspeeldebuut Les Misérables koos voor de blauwdruk van een politionele actiefilm, opvolger Bâtiment 5 – die buiten Frankrijk vooral als Les indésirables in de zalen zal te zien zijn – ontvouwt zich tegen een achtergrond van politiek gekonkelfoes en stedenbouwschandalen. Andermaal zijn de minderbedeelden de pineut en is de kijker de winnaar. Want jawel, ook Bâtiment 5 biedt scherp entertainend filmvoer. Met weerhaken natuurlijk, want de fictie zit ingebed in hopen non-fictie en de realiteit van de dag. Net als in Les Misérables stopt Ly niet weg waar zijn sympathieën liggen, maar het pamflet dat je in de schoot krijgt geworpen is geëngageerde woedecinema, verpakt als een sterk sociaal karakter- en thrillerdrama.

Ly groeide als zoon van Malinese immigranten op in de wijk Montfermeil in een gebouw dat heel dicht aanleunt bij het hier in de strijd gegooide Gebouw 5. Het eigenlijke scenario van Bâtiment 5 mag dan wel fictie zijn, heel wat bouwstenen haalde hij bij feiten die hijzelf meemaakte of ‘van horen zeggen’ heeft. In de buitenwijken zijn de panden veelal bewoond door migranten en de arme onderlaag van de bevolking, er grotendeels samenhokkend en gedumpt door politici en huisvestingsmaatschappijen die zich daarna niet veel meer aantrekken van de leefomstandigheden ter plaatse. Stedelijke vernieuwingsprojecten blijken er in de eerste plaats om de aannemers te verrijken, niet om de bewoners een beter perspectief te geven. Ly laat de rond een verplichte relocatie draaiende woonplotscharnier interageren met de verkiezing van een nieuwe burgemeester in een Parijse buitenwijk. De manier waarop zijn voorganger sterft … daar kan trouwens om gelachen worden. Tragiek hoeft niet altijd triestig te zijn.

Nieuwe burgemeester Pierre (Alexis Manenti) is eigenlijk een dokter die als nieuwkomer door zijn partij naar voor wordt geschoven omdat een meer controversiële en van corruptie verdachte (donkerkleurige) partijgenoot te veel risico’s met zich meebrengt. Pierre wil aanvankelijk goed doen, maar verliest alle pedalen als hij vanuit zijn rechtse gedachtegoed repressief begint op te treden, zijn eigen positie wil veilig stellen en elke vorm van dialoog uit de weg gaat. Ly leunt net als met Les Misérables dicht aan bij de Spike Lee ten tijde van Do the Right Thing. Ook hier gaat iedereen met elkaar in de clinch hopend een stem te krijgen en gehoord te worden in een omgeving die door grote (on)gelijken, polarisatie en diffuse communicatiekanalen geen gemeenschappelijk draagvlak lijkt te vinden. Ly klaagt aan, registreert en zet sommige dingen uiteraard naar zijn hand, maar levert in de eerste plaats een gespierde film af.

Hier en daar zoekt Bâtiment 5 zich iets te nadrukkelijk een weg door de overkoepelende plotnaden: de aangekondigde verkiezingsstrijd tussen Pierre en de bezielde Haby (Anta Diaw) verdwijnt uiteindelijk geruisloos naar de achtergrond, en de open en bloot thrillerfinale is misschien net iets te explosief voor zijn eigen goed. De beste scène is ontegensprekelijk die waarin het titelgebouw in een (gecoördineerde) rotvaart wordt ontruimd, daarbij prikkend-confronterend inzoomend op markante kleine verhalen die in het radarwerk van het grote geheel verborgen zitten. Of hoe Bâtiment 5 finaal nauwelijks – of misschien zelfs niet – moet onderdoen voor de potentie, gedrevenheid en relevantie van Les Misérables.

Gezien op de 50e editie van Film Fest Gent.