De meesten van jullie zullen “Two Lovers” waarschijnlijk pas in 2009 achter de filmkiezen stoppen (de eindejaarsperiode is waarschijnlijk niet het beste moment om en masse even snel een ongesuikerde bleitfilm mee te pikken), al mag deze film die net na kerstmis in de zalen kwam zich eigenlijk rustig bij de beste brokken pelicule van het voorbije jaar nestelen. In welk jaar je de eerste niet-misdaadfilm van regisseur James Gray (“Little Odessa”, “The Yards”, “We Own The Night”) en zijn derde samenwerking met Joaquin Phoenix ziet, het is hoe dan ook een schot in de roos. Dit is een film die niet drijft op de plot, maar wel op de karakters. En die worden door Gray en co-scenarist Richard Menello pijnlijk levensecht tot leven gebracht.

Joaquin Phoenix (die naar eigen zeggen aantreedt in zijn laatste film omdat hij het wel even heeft gehad met Hollywood) treft doel als de manisch-depressieve dertiger Leonard Kraditor die opnieuw bij zijn ouders woont nadat een relatie tragisch spaak liep. Zijn ouders zijn overbezorgd: moeder Ruth (Isabella Rossellini) spioneert regelmatig aan de deur van zijn kamer om uit te vissen wat haar zoon uitspookt, en vader Reuben (Moni Moshonov) wil dat Leonard blijft werken in de ouderlijke droogkuis. Wanneer Leonard wordt voorgesteld aan Sandra (Vinessa Shaw), de dochter van Reubens zakenpartner, bloeit er schijnbaar iets moois tussen de twee. Leonard is gecharmeerd door de aandacht die hij krijgt, zij valt voor zijn ietwat chaotisch-charmante vorm van humor. En dan loopt Leonard Michelle (Gwyneth Paltrow) tegen het lijf: de nieuwe buurvrouw waar hij als een blok voor valt. Zijn coup de foudre krijgt echter al snel een akelige kant als blijkt dat Michelle die gevoelens niet beantwoordt, althans niet op de manier die Leonard wil…

James Gray lijkt wel een tweede adem gevonden te hebben: waar er tussen zijn debuut en zijn tweede film een gat van zes jaar gaapte en het nog eens zeven jaar duurde voor “We Own The Night” werd uitgebracht, duurde het nu nauwelijks een half jaar vooraleer “Two Lovers” in het zog volgde. De film ging in première op het festival van Cannes, en was in Amerika enkel nog maar te zien in het festivalcircuit. Hij gaat er in februari in officiële release, en ook in Europa verloopt de release met mondjesmaat: na Frankrijk is België het tweede land waar “Two Lovers” nog in 2008 in de zalen kwam. “Two Lovers” is meteen Grays beste film: ditmaal kan hij niet hervallen in misdaadclichés om de innerlijke strijd van zijn personages in te kleuren. Geen pistolen om oude rekeningen te vereffenen of om het kwaad uit te roeien ditmaal.

De mensen die Grays wereld bevolken zijn ditmaal vooral aan de binnenkant gehavend: Leonard Kraditor mag dan wel een paar littekens op de arm hebben, de echte pijn zit van binnen. De reden van zijn stukgelopen relatie wordt kort maar krachtig uit de doeken gedaan en rust als een ijzig deken op alle beslissingen die Leonard wel en niet neemt. Leonard is niet de enige die broos zoekt en probeert te vinden: ook de andere personages zijn op zoek naar het beste voor zichzelf of voor degenen die hen na aan het hart liggen. Gray filmt als een volleerd meester: sommige scènes zijn hartverscheurend in al hun eenvoud (het eerste bezoek van Sandra aan Leonards kamer, de nachtclubscène, de momenten waarop Leonard Michelle bespiedt en later met haar communiceert door zijn slaapkamerraam,…).

“Two Lovers” is een feilloze karakterstudie waarin nauwelijks een valse noot te horen valt. Bovendien maakt Gray van New York (gewenteld in de uitbundigheid (of is het tristesse?) van de nieuwjaarsperiode) een extra personage dat de gemoedstoestand van de gebroken harten extra in de verf zet. Op zoek naar een goede film om het nieuwe jaar mee te beginnen? Stap gerust binnen in dit eenzaam hartenbureau voor gevorderden.