In den beginne was er niks (of toch niet veel), maar ettelijke miljoenen jaren na de zeven dagen waarin de creationisten de dinosaurussen en mammoeten een schop onder de kont verkochten (de dodo’s mochten iets langer blijven), werd in 1974 de genesis voor deze viersterrenprent gelegd met John le Carré’s spionageroman “Tinker, Tailor, Soldier, Spy”. Le Carré groeide o.a. door die roman uit tot een van de populairste spionageauteurs van zijn generatie, en dat heeft ongetwijfeld veel te maken met het feit dat hij zelf ooit voor de Britse inlichtingendiensten MI5 en MI6 actief was en dus wist waar hij het over had.

Heel wat van le Carré’s romans zijn door de jaren heen verfilmd: 'The Spy Who Came In From The Cold', 'The Little Drummer Girl', 'The Russia House', 'The Tailor Of Panama', “The Constant Gardener” … de kans is groot dat je een paar van die films hebt gezien. George Smiley komt in meerdere romans van le Carré voor. Zo had hij al een bijrol in “The Spy Who Came In From The Cold”, de eerste eigenlijke hoofdrol kwam er in “Tinker, Tailor, Soldier, Spy”, een roman die samen met 'The Honourable Schoolboy' (1977) en 'Smiley’s People' (1979) een onofficiële trilogie vormt.

In 1979 produceerde de BBC een verfilming van le Carré’s boek uit 1974. En die uit zeven afleveringen van vijftig minuten bestaande serie was in die tijd “must-see tv”, een beetje te vergelijken met wat Amerikaanse betaalzenders als HBO ons vandaag de dag voorschotelen. Ook de iconische begingeneriek met Russische matroesjkapopjes behoort nog steeds tot het televisionele erfgoed. De hoofdrol was destijds weggelegd voor Alec Guinness, en die viel zo goed in de smaak bij zowel het publiek als de makers dat hij in 1982 mocht aantreden voor de tv-sequel “Smiley’s People”. Carré was destijds heel tevreden met de keuze van Guinness, en hij heeft vast nog minder te klagen over Gary Oldman, die in de biosremake de hoofdrol voor zijn rekening neemt. En wat voor remake: de Zweedse regisseur Tomas Alfredson (die internationaal doorbrak met het vampierenmeesterwerk “Let The Right One In”) verpakt le Carré’s boek als een intrigerende en intelligente kijkervaring. Waarin niet zozeer de actie op het voorplan staat (wat je misschien zou verwachten van een spionagefilm), maar wel de kuiperijen en listen die in rokerige kamers worden bekokstoofd.

Begin maar al te watertanden bij het horen van de succulente oplijsting van Brits toptalent dat in “Tinker, Tailor, Soldier, Spy” te zien is. Gary Oldman mag dan de trekpleister zijn, hij krijgt mooi weerwerk van o.a. Colin Firth, Tom Hardy, Mark Strong, Ciàran Hinds, Toby Jones en John Hurt. Die zitten allemaal als gegoten in het universum van le Carré, dat door het scenaristenduo Peter Straughan en zijn inmiddels aan kanker overleden echtgenote Bridget O’Connor niet wordt verhipt of gemoderniseerd: het speelt zich nog allemaal af in het grauwe Londen van 1973, midden in de Koude Oorlog. Toen faxen en telexen nog zowat de meest hippe spionagetuigen waren. Een goede beslissing, zowaar. “Tinker, Tailor, Soldier, Spy” smeekt niet om satellietbeelden of gps grids, maar leeft net bij de gratie van le Carré’s tijdsbeeld, ingepakt met behangpapier dat modieus was toen Jomme Dockx nog de keizer van de klasseerderskotten was.

Het scenario laat zich niet zo eenvoudig samenvatten. Het is duidelijk dat Smiley opdracht krijgt om een mol op te sporen bij de Britse inlichtingendiensten (ook bekend als 'het circus'), maar hoe hij dat doet en welke rol iedereen speelt is ook na de eindgeneriek alles behalve zonneklaar. Of dat erg is ?  Eigenlijk niet. Deze niet-lineair vertelde film laat op een kundige en slimme manier heden en verleden (en waarheid en leugen) haasje-over spelen, waardoor bij de pinken blijven de boodschap is. Door pas mondjesmaat alles prijs te geven blijft het trouwens allemaal langer nazinderen dan mocht Aldredson le Carré’s spionagebrok in hapklare dosissen serveren. Waardoor “Tinker, Tailor, Soldier, Spy” tegelijkertijd meteen een eerbetoon is aan intelligente cinema zoals die vandaag de dag nog veel te weinig wordt gemaakt. Eentje voor de fijnproevers, zoals dat heet.