Veelvuldig zijn ze, de herinneringen aan gure decembernamiddagen, toen de BBC jaarvastCarol Reeds musicalversie Oliver ! van Dickens' klassieke roman Oliver Twist op de kerstmisvierende goegemeente losliet. De film stamt reeds uit 1968, maar het lijkt wel alsof telkens nieuwe generaties televisiegewijs opgroeien met deze zesvoudige oscarwinnaar die nu ook op de zaterdagnamiddagspeellijst staat van onze nationale omroep. Het overbekende verhaal, geschreven tussen 1837 en 1839, over de weesjongen Oliver Twist die willens nillens in de Londense onderwereld terechtkomt is al ettelijke keren verfilmd (tot de Disney-tekenfilm Oliver & Co. toe), en de te kloppen versie is (de pracht van Reeds versie ten spijt) nog altijd die van David Lean uit 1948, toen Alec Guinness in de huid kroop van louche heler Fagin.

Vraag is dan natuurlijk in hoeverre een nieuwe versie nog iets aan bijdraagt aan de filmische erfenis van Dickens’ klassieker.Met een meesterlijk regisseur als Roman Polanski aan het roer zijn we alvast geneigd om een nieuwe “Oliver Twist”-verfilming met grote verwachtingen te bekijken.Helaas moet de versie van Polanski onderdoen voor die van Lean en Reed.Niet dat Polanski de klassieker onrecht aandoet of een slechte film aflevert, het resultaat is gewoon te mak en te academisch risicoloos.Enkel wie het boek niet las of nog nooit een van de twee klassieke verfilmingen zag, zal met een voldaan gevoel de zaal verlaten.

De uiterlijke tekenen zijn nochtans veelbelovend : de film opent met een sfeervolle begingeneriek tegen een getekende achtergrond, en na het ‘directed by Roman Polanski’-zinnetje lijkt het plots alsof het beginschilderij levend wordt en Oliver en de kerkdienaar door een graphic novel komen gewandeld. De production design blijft trouwens de hele film door schitterend : de achterbuurten van Londen, de rijkere straten, de daken van de Docklands, de mistige Engelse landschappen, de armoede in het weeshuis… alsof Polanski de teletijdmachine van Prof. Barabbas hemzelve even heeft geleend. Ben Kingsley lijkt als twee druppels water op de Fagins die hem zijn voorgegaan, en debutant Barney Clark bezit de juiste onschuld die Dickens zijn held meegaf (af en toe lijkt hij wel even de tweelingbroer te zijn van Mark Lester in “Oliver !”). Waar loopt het dan fout ? Moeilijk te zeggen eigenlijk. Polanski regisseert secuur en professioneel, maar hij slaagt er slechts op weinig momenten in om van zijn verfilming meer te maken dan een prentenversie van Dickens levende lectuur. Een mooie prentenversie weliswaar, maar eentje die aan het déjà-vu gevoel van betere voorbeelden ten onder gaat. Het is vooral vanaf het moment dat Oliver bij Fagin en Bill Sykes terechtkomt, dat de verhaalmolen begint te sputteren, en Polanski niet veel verder komt dan de ene bekende scène na de andere te tonen, zonder de benodigde verbindende dramatische verhaalkracht. Al gaat Polanski op het eind toch een stapje verder door de hereniging van Oliver met Fagin te tonen, daarmee de (surrogaat) vader – zoon relatie tussen beide extra in de verf zettend. Meteen toch een goede reden voor de echte Oliver Twist-fans en puristen om te komen kijken naar de Polanski-versie van één van de meest gelezen romans aller tijden.