Slapeloosheid. Iedereen heeft er wel eens een nacht mee te kampen, maar voor detective Will Dormer (let op de tongue in cheek familienaam) (Al Pacino) is het probleem acuut en lopen de wakkere nachten de spuigaten uit. Zijn vermogen om te slapen verbetert er niet op wanneer hij vanuit het trendy L.A. naar het afgelegen Nightmute (alweer een toepasselijk gekozen naam) in Alaska afzakt om er de moordenaar van een tienermeisje op te sporen. Nightmute ligt immers in een gebied waar de zon letterlijk altijd schijnt (het effect van de middernachtzon). Een gegeven dat alvast voor een mooi effect zorgt in het scenario: Dormer is immers een zeer getormenteerd personage dat zich vaak het liefst in een duistere hoek zou terugtrekken, maar die door het vele dag- en nachtlicht zich schijnbaar nergens kan verstoppen.

Dormer is een ancien met een zeer sterke reputatie (zo'n beetje als Pacino dat ook is - over een goeie casting gesproken) en daardoor in de ogen van de lokale Nightmute-speurders de ideale man om hen te helpen met de moordzaak. Dormers jonge partner Hap Eckhart (Martin Donovan, alles behalve een onbekende voor de fans van Hal Hartley), reist mee naar Alaska, maar of dit een goede zet was, is nog maar de vraag. Er heerst immers flink wat onenigheid tussen de twee: Hap wil meewerken aan een onderzoek van Internal Affairs dat er voor kan zorgen dat Will in diskrediet wordt geplaatst en met vervroegd pensioen moet. De spanning tussen de twee speurders zorgt trouwens voor een scherpe bocht die het verhaal een diepere dimensie bezorgt (en die wij uiteraard niet gaan verklappen)...

Wat we wel prijsgeven is dat Robin Williams de moordenaar vertolkt (net zoals in One Hour Photo elke vorm van wilde humor afzwerend). Daarmee ontdekt u het iets vroeger dan Will Dormer, maar dat kan weinig kwaad. Het zijn immers de motieven van de dader en het psychologische spel dat hij aangaat met zijn nemesis-speurder die de echte spanning van de film uitmaken.Insomnia is immers geen ordinaire whodunit waarin de puzzelstukjes in het laatste kwartier miraculeus samenvallen, maar een psychologisch thrillerdrama waarin de psyche en karaktertekening de echte drijfriemen zijn. Wat niet wegneemt dat ook de actieliefhebbers (er zijn een paar efficiént geregisseerde achtervolgingen in de film verwerkt) en detectiveadepten (haartjes en vezels worden nog steeds heel nauwkeurig onderzocht op de plaats van de misdaad) hun favoriete elementen tegen het lijf lopen. Regisseur van Insomnia is de 32-jarige Brit Christopher Nolan, die zich doorleefd en sterk van zijn job kwijt. Na Memento scoort hij zowel bij het gros van het publiek als bij de critici zijn tweede hit op rij. In tegenstelling tot in zijn vorige film bedient Nolan zich niet van een 'gimmick' (Memento begon met de laatste scène en keerde zo scène voor scène terug naar het begin van de film), maar hij heeft wel de thematiek van een totaal gedesoriënteerd en versplinterd hoofdpersonage behouden. Waar in Memento de protagonist vastzat in een doolhof veroorzaakt door een hem parten spelend geheugenverlies, moet Will Dormer het doen met een labyrint op onbekend terrein waarin hij zich nergens kan verbergen. Althans niet zonder zichzelf heel wat innerlijke schade toe te brengen.

Nolan baseerde zijn film op het gelijknamige Noorse equivalent uit 1997. Het scenario van Nikolaj Frobenius en Erik Skjoldbaerg wordt daarbij redelijk trouw gevolgd, en de veranderingen die er zijn passen perfect in de aanpak van deze herbewerking. Remakes die niet inferieur zijn aan het origineel, ze blijven de uitzondering op de regel, maar ze bestaan. Godzijdank. Al heeft het hier ook veel te maken met een puike resetting van het hoge Europese Noorden naar het hoge Amerikaanse noorden. De koude en kille isolatie in een gebied dat gedomineerd wordt door ijs, water en bergen levert daarenboven ook nog knappe beelden op, geschoten in Alaska en in delen van het Canadese British Columbia. Andere sterke thrillers uit Europa waren destijds een minder gunstig Hollywood-lot beschoren: George Sluizer slaagde er niet in Spoorloos spannend te veramerikaniseren als The Vanishing en Ole Bornedal beperkte zich tot een bijna-spiegelbeeld van Nightwatch zonder iets toe te voegen aan het origineel. Geef ons dan maar Alejandro Amenabar die resoluut weigerde om zijn Spaanse meesterwerkje Thesis nog eens in Amerika te gaan draaien, en liever meteen vriend en vijand verbaasde met het nog subliemere The Others. En die intussen zelf heeft kunnen zien hoe de glossy Vanilla Sky-stijl van Tom Cruise en Cameron Crowe minder impact had dan zijn meer sobere Abre Los Ojos.

En voor degenen die zich tenslotte afvragen wie de vrouwelijke speurneus Ellie Burr vertolkt? Dat is Hilary Swank, in haar eerste echt opvallende rol na haar oscar-overwinning in Boy's Don't Cry. Niet slecht voor een meisje dat in 1994 haar eerste hoofdrol wegkaapte in The Next Karate Kid.