Een nieuw jaar, een nieuwe Harry Potter-film. En een nieuw Harry Potter-boek. Nog even en we zijn er vanaf, zouden we cynisch uit de hoek kunnen komen (ware het niet dat alle HP-boeken in hun Engelse versie op de boekenplank staan). Maakt dat ons fan… ja en nee. De Potter-boeken waren frisser voor de hype losbarstte, en de films zullen bijna allemaal wel ergens tussen een ‘net niet goed genoeg en net niet slecht genoeg’-kwotering vallen. De redenen hiervoor zijn legio: Rowlings boeken zijn echte mastodonten met sfeerstukken en subplots à gogo, en krijg die maar eens allemaal in een film gepropt…

De Harry Potter-films zijn allemaal een beetje in hetzelfde bedje ziek. Spectaculair qua inkleding en special effects, daar niet van, maar verhaaltechnisch is het ofwel te weinig of teveel. Er zitten scènes in de boeken die nu eenmaal in de film moeten, en vaak worden die er dan ook ingekwakt zonder inleiding of coherentie. Bovendien blijven de personages steevast eendimensionale karakters, zonder uitwerking of diepte. Een beslissing waar de makers willens nillens moeten mee leven: de films zijn in de eerste plaats gericht naar de fans, die de boeken hebben gelezen, of in het beste/slechtste geval ook al (ettelijke malen) hebben herlezen. De achtergrond van de personages is bekend, voor de films is het voldoende dat alles maar even wordt aangeraakt om op de herkenning te spelen. Ook al hebben personages als Hagrid op zich niets wezenlijks te doen, ze verschijnen toch even in alle films omdat de fans het eisen.

Indien de hoofdrolspelers sinds 2001 hun kinderdons niet hadden ingeruild voor baard in de keel of rondingen onder het Hogwarths-uniform, dan waren alle Harry Potter-films zo goed als onderling verwisselbaar. Meteen een ander probleem met het Potter-universum op het witte doek. Elke film vertoont hetzelfde patroon: Harry en co gaan naar school, ontdekken complotten en valse snoodaards, leren nieuwe truken en spreuken, er komen nieuwe creaturen aan te pas en aan het eind is er een clash tussen Harry en zijn zich steeds meer materialiserende nemesis Voldemort. Een structuur die nu al vijf films meegaat, en die zo goed als waarschijnlijk in de resterende twee wordt verdergezet. Een wel heel lang voorspel voor de uiteindelijke ontlading. Wat ons de vraag doet rijzen of iemand die de Potter-boeken niet heeft gelezen, wel een boodschap heeft aan de films.

Een vraag die Warner zich alvast niet hoeft te stellen: de films blijven vrachtladingen geld opbrengen, en ze zijn intussen genoeg gemeengoed geworden om ook de komende generaties Potter-fan te maken. In 2015 krijg je geheid kerstweken op tv waarbij de volledige Potterfilmcyclus er wordt doorgedraaid. Alhoewel het tegen dan allemaal digitaal en on demand zal zijn, dus de echte magie van ‘vergeet de kalkoen ma, Potter 5 is op tv’ zal er dan misschien niet meer zijn.

Voorlopig is Potter 5 in de bios en de ouder geworden, maar nog steeds jonge tovenaarszoon en zijn vrienden geraken alweer in de clinch met Voldemort en zijn acolieten. De schrik der magiërs (Ralph Fiennes onder make-up) wil immers nog steeds komaf maken met de vermaledijde Potter, zodat hij zonder noemenswaardige tegenstand het kwade kan doen neerdalen over de wereld. Contractueel mag dat pas in het zevende boek/de zevende film, en dus stevent Harry Potter and the Order of the Phoenix alweer af op een patstelling. Het is alvast mooi dat nieuweling David Yates er in slaagde om van het dikste Potter-boek (bijna 800 pagina’s) de meest compacte film te maken. Nog niet zo sterk als de beste (en enige echt goede) Potter-film Harry Potter and the Prisoner of Azkaban maar toch al een flinke stap vooruit vergeleken met de overige delen.
Op naar de volgende dan maar: Harry Potter and the Half-Blood Prince (volgend jaar, opnieuw geregisseerd door David Yates) en Harry Potter and the Deathly Hallows (2010). En voor degenen die The Deathly Hallows binnenkort literatuurgewijs achter de kiezen stoppen… veel nachtlamp-leesplezier.