De Zuidafrikaanse ‘new kid in town’ Neill Blomkamp kan er eentje kraken eind dit jaar: hij verzekerde zich immers van een overzicht in zowat elke cinematografische 2009-nabeschouwing. En terecht: “District 9”, gedraaid met de vriendelijke steun van Peter Jackson, is een opvallende sf-prent waarin buitenaardse wezens (geprotretteerd als zich razendsnel op twee poten voortbewegende keverachtigen en omschreven als ‘prawns’ of garnalen) met hun ruimteschip boven Soweto averij oplopen en door de autoriteiten in een getto worden gedwongen. Yep, ’t is een anti-apartheidsallegorie, maar het is vooral ook een goed geolied spektakel.

Neill Blomkamp is al een tijdje bevriend met Jackson. Oorspronkelijk zouden ze samen “Halo” draaien, gebaseerd op het gelijknamige videospel. Toen dat project echter werd opgedoekt, gingen Jackson en Blomkamp op zoek naar een nieuwe speeltuin. Ver moesten ze niet zoeken: Blomkamp greep immers graag terug naar “Alive In Joburg”, zijn zes minuten durende kortfilm uit 2005. Het gegeven van buitenaardse wezens die stranden in Zuid-Afrika en er in gesegregeerde getto’s terechtkomen leende zich namelijk uitstekend als materiaal voor een volwaardige speelfilm. Met een budget van slechts 30 miljoen dollar (een peulschil naar blockbusternormen) en de vriendelijke steun van Jacksons WETA-effectenwinkel ziet “District 9” er ongelooflijk ‘af’ uit. De interactie tussen de buitenaardse wezens en mensen ziet er maar zelden fake uit, waardoor “District 9” zijn reputatie van ‘lean en mean machine’ niet gestolen heeft.

Alhoewel… mean. Blomkamp verpakt de film in eerste instantie als een ironische mockumentary met ooggetuigen, wetenschappers en sociologen die hun visie op de feiten geven. Al snel blijkt dat de man in de straat alles behalve opgezet is met de aanwezigheid van de buitenaardse garnalen, waarop de regering en een private militie dan maar besluiten om ze in een getto (“District 9”) onder te brengen. Maar vreedzaam zal de relatie tussen mens en buitenaardse bezoeker nooit zijn. Wikus Van Der Merwe (vertolkt door Blomkamps jeugdvriend Sharlto Copley, inmiddels gecast als Murdock in de “The A-Team”-film) is lid van Multinational United (MNU), de organisatie die moet toezien op de vlotte realocatie van de buitenaardsen. Wikus, die oorspronkelijk niet al te hoog oploopt met de bezoekers (let op de scène waarin hij als een klein kind op sinterklaasavond geniet van de nogal radicale abortussen) moet gaandeweg echter zijn mening herzien. Wanneer hij bij een huiszoeking in contact komt met een mysterieus goedje, begint hij zelf te muteren in een ‘prawn’. MNU wil hem prompt dissecteren om zijn DNA te bemachtigen. De plotsklaps met superkrachten uitgeruste Wikus ziet dat om begrijpelijke redenen niet zitten en sluit een verbond met garnaal Christopher Johnson (!) om uit hun klauwen te blijven. Daarbij komt hij ook op het spoor van het ontbrekend startmechanisme dat de vloot buitenaardsen kan helpen om de aardse atmosfeer te verlaten…

Blomkamp kan niet verbergen dat hij het warm krijgt van jaren tachtig sf, en pakt uit met knipogen naar “Aliens”, “The Terminator”, “Predator” en “RoboCop”. Liefhebbers van imposante hardware kunnen alvast hun hartje ophalen tijdens de climax, die mijlenver verwijderd staat van de freewheelende manier waarmee Blomkamp de film aftrapt. Het concept van de mockumentary werkt aanvankelijk verfrissend, maar aangezien Blomkamp deze invalshoek later zonder boe of ba overboord gooit, duurt de verkwikking niet lang.

De wedervaardigheden van antiheld Wikus Van der Merwe smeken trouwens geregeld om een compactere behandeling. Het lijkt wel alsof Blomkamp zelf ook niet altijd schijnt te weten hoe hij zijn verhaal het beste vooruitstuwt. Ommetjes lang een zijverhaal met een Nigeriaanse warlord en wat voodoohocuspocus zorgen ervoor dat het middendeel van “District 9” nogal eens hapert en sleept. “District 9”is dus zeker geen meesterwerk, maar wel een meer dan opvallend visitekaartje van een cineast die klaarblijkelijk klaar is voor het grote werk. Alleen daarom al: applaus!