Onverfilmbare boeken: ze bestaan niet meer, meneer. En mevrouw. Getuige de verfilming van “Cloud Atlas”, de uit 2004 stammende meerdere lagen bevattende metafysische parabel van de Brit David Mitchell. Daarin vloeien zes hoogst gevarieerde verhalen in elkaar, en samen vormen die een caleidoscopische visie die het een en ander te vertellen had over het een en ander, onder andere over het universum, het menszijn en het lot dat mensen en plaatsen door de eeuwen heen verbindt.

Geen materie die zich voor een appel en een ei in filmtaal laat gieten, zo bleek toen Tom Tykwer (“Lola Rennt”, “Perfume”) en de Wachowski’s (“The Matrix”) de handen in elkaar sloegen om Mitchells gelauwerd proza te verfilmen. Ze reisden zowat de hele wereld af om fondsen bij elkaar te sprokkelen, daar het onmogelijk was om een enkele geldschieter te vinden die gek genoeg was om met honderd miljoen dollar over de brug te komen. Zelfs niet toen ze konden schermen met een castrol waarop Tom Hanks, Halle Berry en Hugh Grant prijkten. Maar kijk, uiteindelijk viel alles in de juiste plooien (onder meer met Europese (vooral Duitse) fondsen en extra Aziatische financiering) en daar kan de cinefiele goegemeente enkel maar tevreden om zijn.

Niet dat “Cloud Atlas” een onberispelijk meesterwerk is, maar het is wel degelijk een cinematografische hoogvlieger die de filmfanaat die op zoek is naar “een specialleke” drie uur lang in de ban zal weten te houden. Is het niet zozeer uit emotioneel oogpunt (het is en blijft moeilijk om grip te krijgen op de verhalen die door elkaar verhakkeld synchroon met elkaar verlopen), dan zeker om filmpoëtische redenen. In het boek volgen de verschillende verhalen een afgelijnde structuur: eerst de eerste delen van de vijf eerste verhalen, daarna het volledige zesde verhaal, en dan de tweede delen van de eerste vijf, zij het omgekeerd geschikt (terugtellend van verhaal tot het eerste verhaal). In de film lopen alle narraties door elkaar: soms duurt een bepaald fragment maar een paar seconden of een minuut vooraleer er haasje over wordt gesprongen. Meteen een reden dat velen het moeilijk hebben om de cohesie van de scenariostructuur te achterhalen of te appreciëren.

In 'The Pacific Journal Of Adam Ewing' zien we hoe een Amerikaan (Jim Sturgess) anno 1849 naar de Chatham-eilanden in de Stille Oceaan reist om er een zakendeal voor zijn schoonvader (Hugo Weaving) te sluiten. Hij wordt bijna omgebracht door de scheepsdokter Henry Goose Tom Hanks), en op het nippertje gered door de slaaf Autua. 'Letters From Zedelghem' is gesitueerd in de jaren dertig van de vorige eeuw. De biseksuele muzikant Robert Frobisher (Ben Whishaw) gaat er bij de componist Vyvyan Arys (Jim Broadbent) werken, maar raakt in onmin, wat leidt tot moord en persoonlijke ondergang. In 'Half-Lives: The First Luisa Rey Mystery' volgen we in het San Francisco van 1973 journaliste Luisa Rey Halle Berry) die op het spoor komt van een nucleair schandaal en al snel voor haar leven moet vluchten wanneer de corrupte bedrijfsleiders haar verhaal van de persen willen houden. 'The Ghastly Ordeal Of Timothy Cavendish' is een komisch interludium waarin de uitgever Timothy Cavendish (Jim Broadbent) uit een verzorgingstehuis probeert te ontsnappen. 'An Orison Of Sonmi-451' speelt zich af in 2144 in een futuristisch Seoel waar een genetisch-gemanipuleerde kloon ter dood veroordeeld is, en samen met de leider (Jim Sturgess) van een rebellenvereniging op de vlucht slaat. En in 'Sloosha’s Crossin’ An ‘v’rythin’ After' bevinden we ons anno 2321 in een postapocalyptische wereld waarin de familie van dorpsbewoner Zachry Tom Hanks) wordt omgebracht en hij samen met Meronym Halle Berry) op zoek gaat naar het mythische Cloud Atlas”, een communicatiestation waar geheimen van het universum zijn opgeslagen.

Het ene moment zit je in de Stille Oceaan, het andere in een seventies-samenzweringsthriller en tijdens een andere verhaallijn vliegen de sf-vista’s je om je ogen en oren in een “Blade Runner”-achtige brok actie. Hoe en waar de verhalen in elkaar klikken, moet iedereen voor zichzelf uitmaken. Vaak is er waarschijnlijk geen link, hier en daar zijn de verbindingsnaden echter duidelijk zichtbaar. Zo is Luisa Reys vader bv. een afstammeling van de slaaf die in het eerste verhaal David Ewings leven redt. Het dagboek van David Ewing duikt ook op in het tweede verhaal, er is een link tussen Luisa Rey en het verhaal van Frobisher … hier en daar heeft “Cloud Atlas” wat weg van een intrigerende kruising van het werk van Charles Dickens, Arthur Conan Dyle, Robert Ludlum en Isaac Asimov. Misschien is het ongrijpbare en voor interpretatie vatbaar zijnde karakter van “Cloud Atlas” wel de echte koopwaar. Tykwer en de Wachowski’s gaan nergens en nooit voor makkelijke cinema, en dagen het publiek uit om mee te stappen in één van de visueel en inhoudelijk meest verbluffende rollercoasters die we de laatste jaren op het witte doek mochten aanschouwen.

Dat er toch stemmen zijn die “Cloud Atlas” als een doodsaaie flop omschrijven, hoeft niet te verwonderen. Wie mee is (of mee wil gaan) ontdekt echter een potente brok cinema die meerdere kijkbeurten nodig heeft om alles naar waarde te kunnen schatten. Houden eveneens de filmminnende sensoren alert: de cast waarin iedereen meerdere rollen vertolkt. Hanks is zowaar een revelatie in zijn zes rollen met voor hem niet-karakteristieke personages en wie Hugh Grant onder meer aan het werk wil zien als een moordende wildemankrijger zit hier ook aan het goede adres. Genoeg redenen dus om dit interessant en grootschalig curiosum met een bezoekje te vereren. Het hoeven niet elke dag hapklare brokken te zijn.