Black Mass vertoont nogal wat gelijkenissen met de gangsterfilmkleppers van Martin Scorsese. Juich en dans, aanhangers van Goodfellas, Casino en The Departed. Al voegen we er eerlijkheidsgewijs meteen aan toe dat het regisseur Scott Cooper (Crazy Heart, Out of the Furnace) vooralsnog nog aan het vakmanschap van de meester ontbreekt. Wat van Black Mass een minder, maar daarom geen slecht misdaadepistel maakt. Daarvoor is de centrale premisse – gebaseerd op ware feiten – dan weer te sterk. Een misdaadauteur zou er prima fictie kunnen rond weven, al is het verhaal van Whitey Bulger, lange tijd een van Amerika’s meest gezochte gangsters wiens broer een vooraanstaand senator was en wiens jeugdvriend een FBI-agent met wie hij een beschermende deal sloot, wel degelijk echt. En dat alleen al maakt Black Mass een must.

De bron van het scenario is het stevig gedocumenteerde boek Black Mass: The True Story of an Unholy Alliance Between The FBI and the Irish Mob van Dick Lehr en Gerard O’Neill. Daarin wordt de levensloop geschetst van de Iers-Amerikaanse maffiabaas Whitey Bulger. Die stond trouwens – zij het verkapt – model voor de maffiabaas die Jack Nicholson in The Departed vertolkte. Ditmaal krijgen we alles resoluut met naam en toenaam te horen. De rechten van het boek werden al voor de publicatie gekocht door de Weinsteinbroers, toen die nog deel uitmaakten van Miramax. Die liet de rechten echter verwateren, waarop het idee groeide om het verhaal van Bulger te herwerken tot een miniserie. Ook dat project stierf een stille dood. De nieuwe rechtenhouders probeerden rond 2008 om de film te realiseren. Jim Sheridan (My Left Foot, The Boxer) zou regisseren, daarbij vertrekkend van een deels zelf geschreven scenario. Sheridan trok zich vervolgens terug, waarop Barry Levinson in het vizier kwam als nieuwe regisseur. Uiteindelijk viel alles in de juiste plooien toen Scott Cooper in januari 2014 aan boord kwam als regisseur, een maand voordat Warner Bros de wereldwijde distributierechten wist te verzilveren. Johnny Depp was al in de running voor de hoofdrol toen Levinson nog bij het project was betrokken, al verliet hij de productie even wegens salarisonderhandelingen.

De film begint in het midden van de jaren zeventig. James ‘Whitey’ Bulger Johnny Depp in make-up waardoor hij een beetje op Giovanni Ribisi lijkt) is de leider van de Winter Hill Gang, een gangsterbende met Ierse roots die heel actief is in het zuiden van Boston. Aan concurrenten geen gebrek, daar ook de Angiulo-broers – actief in het noordelijke deel van Boston – op zijn territorium azen. De strijd tussen Bulger en de Angiuli’s krijgt een andere dimensie als FBI-agent John Connolly (een sterke Joel Edgerton) terugkeert naar Zuid-Boston. Connolly groeide op in dezelfde buurt als Bulger, en eigenlijk zijn het zelfs jeugdvrienden. Connolly’s taak is om Bulger te arresteren en zijn imperium te ontmantelen. Helemaal ironisch is het feit dat Bulgers broer William (Benedict Cumberbatch) senator is in Massachusetts. Wie beweert dat Bulger daardoor ‘beschermd’ was, vindt alvast twee stokken om op die theorie te slaan.

Wanneer Connolly besluit om de Angiulo-broers af te luisteren, rekent hij daarbij op de hulp van Whitey. Die ziet het echter niet zitten om FBI-informant te worden, maar slaagt er uiteindelijk in om een knappe deal uit de wacht te slepen: in ruil voor totale bescherming wil hij Connolly helpen om de Angiulo-broers in diskrediet te brengen. Dat hij daarmee in een klap afrekent met zijn gevreesde concurrenten is uiteraard mooi meegenomen. Niet iedereen vindt het kunnen dat Connolly zijn vroegere jeugdvriend beschermt, ook al zijn daar geen daadwerkelijke bewijzen van. Terwijl Bulger steeds driester tewerk gaat in het afrekenen met concurrenten of afvallige discipelen, wordt het net rond Connolly steeds strakker aangespannen. Whitey slaagt er uiteindelijk in te ontsnappen en zou tot en met zijn uiteindelijke arrestatie in 2011 een van de meest gezochte voortvluchtige Amerikaanse criminelen blijven.

Black Mass kan terecht op nogal wat goodwill rekenen door zijn imposante cast. Naast Depp (eindelijk nog eens in een rol met karakter), Edgerton en Cumberbatch is het uitkijken naar o.a. Kevin Bacon, Peter Sarsgaard en Corey Stoll in opvallende bijrollen. Dakota Johnson (Fifty Shades Of Grey zit helaas opgezadeld met de nietszeggende rol van vrouw bij de haard).